Keskin viraja doğru

İnsanların topluca karar değiştirmeleri epey zordur, ama bütünüyle imkânsız değildir. Toplum eğilimleri bakımından son yıllarda köklü altüst oluşlar yaşanan Türkiye'de, şu sıralarda, bir kez daha durup düşünme ihtiyacı hissedildiğinin işaretleri alınıyor... Ekmeğini kamuoyu kanaatlerini eğip bükerek kazanan veya iktidarlarını manipülasyonlara borçlu olan 'toplum mühendisleri' için kritik döneme girildi.

Resmi bir Amerikan kuruluşunun (USIA) 1996 yılında Türkiye'de yaptırdığı kamuoyu yoklamasında, Türkler'in önemli bir bölümünün ülkelerini Avrupa Birliği (AB) yerine İslâm Dünyası'nın bir parçası olarak gördüklerini belli etmeleri bir dönüm noktasıydı. ('The Pivotal States' kitabı içinde Alan Makovsky'nin makalesi, s. 90, dn 3) 28 Şubat'a giden yolda ve 28 Şubat sürecinde yaşananlar, toplumda keskin bir kanaat değişmesi meydana getirdi. Bugün, ihmal edilebilir küçük bir azınlık dışında, neredeyse herkes, Türkiye'nin AB üyeliğine destek veriyor. Üç yılda muazzam bir değişiklik...

Acaba, şimdi de benzer bir dönüm noktasının eşiğinde mi bulunuyoruz?

Bu soruyu sormamın pratik bir sebebi var: ANAR'ın her aybaşı sonuçlarını açıkladığı 'gündem araştırması', bu ay, önceki aylarla karşılaştırıldığında, bir farklılık sergiliyor. Türkiye'nin yedi büyük ilinde 1460 denekle yüzyüze görüşülerek gerçekleştirilen kapsamlı araştırma, insanımızın hemen her alanda hükümete ve hükümeti oluşturan partilere güvenini büyük çapta yitirdiğini ortaya koyuyor. Yüzde 81.1 hükümetin depremzedeler için gerekeni yapmadığını, 83.3 deprem için toplanan kaynakları yerinde kullanmadığını, 80.6 enflasyonu yüzde 25'lere düşürebileceğini sanmadığını, 65'i AB konusunda ciddi çaba göstermediğini, 67.5'i memurlar kararnamesiyle ilgili tavrını tasvip etmediğini bildirmiş... Aynı kişilerin hükümete verdikleri ortalama kanaat notu 10 üzerinden 3.15...

Bu insanların yüzde 71.6'sının Türkiye'nin AB'ye girmesini istediğini, 79.1'inin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'i beğendiğini bilmekte yarar var.

En önemli kanaat yırtılması üç partili koalisyon hükümetinin iki büyük ortağıyla ilgili olarak yaşanıyor. "Bugün seçim olsa oyum DSP'nin" diyenler, araştırmanın yapıldığı son altı ayın en düşük oranını teşkil ediyor: 8.9... "Oyum MHP'nin" diyenlerde de büyük düşüş var: 11.6... Daha önce yüzde 7'lerde dolaşan ANAP'ın oyunda bir kıpırdanma farkediliyor: 9.8... Soru yöneltilenlerin yüzde 30 kadarı "Hiçbiri" (10.1) veya "Kararsızım" (20.0) demiş, geri kalan yüzde 70'ten hükümete gelen destek yüzde 30'un altında...

Genelkurmay başkanı Org. Hüseyin Kıvrıkoğlu'nun 30 Ağustos çıkışı ile Yargıtay başkanı Doç. Sami Selçuk'un adlî yılı açış konuşmasından önce yapıldığı için, araştırmanın sonucu hükümetin KHK ısrarının Çankaya Köşkü'nden iki kez dönüşünün insanlar üzerindeki etkisiyle sınırlı. Aslında toplum, bu araştırmaya yansıttığı kanaatiyle, korkulara artık itibar etmediğini, 'hukukîlik' istediğini beyan etmiş oluyor. Zaten, "Size göre Türkiye'de en yakın tehlike nedir?" ucu açık sorusuna "İrtica" cevabını verenler yüzde 8.5'ta kalmış (İlk sırada 27.9'la 'deprem', ikinci sırada 24.2 ile 'ekonomik sorunlar' geliyor; halkın yüzde 3.5'u 'sol kesimi' de 'en yakın tehlikeler' arasına sokmuş)...

ANAR araştırması, aylardan beri ilk iki sırayı işgal eden DSP ve MHP için alarm zillerini çaldırıyor; bir mesajı da halkın beğenileriyle sürekli ters düşen medyaya... Gazetelerin manşetleriyle hafife alınan, imâlarla yıpratılmaya çalışılan Cumhurbaşkanı Sezer'e halkın verdiği destek, medya ile halk arasındaki makasın iyice açıldığını ortaya koyuyor. Bu araştırmaya bakarak söylenebilecek olan, Türkiye'de, siyasetin ve medyanın ciddi bir yenilenmeye ihtiyacı olduğudur...

Toplumlar kanaatlerini kolay değiştirmezler, köklü değişimlerin gerçekleşmesi bazen nesiller boyu sürer. Bizim toplum son üç yıldır fena halde aldatıldığını anlamaya başladı galiba; esas sürprizi bundan sonra bekleyebiliriz...