Ebu Ali Siyah vesilesiyle iki veli birbirinin karşısında şöyle dua ettiler: -Ya Rabbi, benim ümidimi kendinden kesme!

-Ya Rabbi, benim ümidimi kendinden kes!

Necip Fazıl, onların konuşmasını şöyle yorumluyor: "Biri avam, öbürü havas için söylüyor. Zira ümit illettir ve mevcut olmayan bir şey için beklenir." (Halkadan Pırıltılar, s. 207).

Ümit illettir, ama neyin illeti?
Rabbe kavuşmanın illeti…

Rabbe kavuşma, bu illeti besleyerek, yani umarak beklenir. Burada, sürekli bir kavuşma iştiyakı ile yaşanır.

Ümit ne zaman kesilir? Ümit, kavuşmanın vaki olduğu ân biter. Çünkü artık, ümidin murat ettiği gerçekliğe ulaşılmıştır: kavuşma vaki olmuştur. Burada, ümidin kesilmesi, bir olumsuzluğu (yani yeis halini) ifade etmiyor. Burada, ümidin kesilmesi, vuslatın vukuuna işaret ediyor.

İki velinin kullandığı "ümidimi kesme!" ve "ümidimi kes!" duaları, aslında, bir bakıma ve bir tür tevriye sanatı ile aynı anlamı hedefliyor.

"Senden ümidimi kesme!" diyen, kavuşma iştiyakımı sürekli diri tut, demek istiyor. Kavuşma iştiyakı sürekli diri tutulduğunda, bunun akabinde kavuşmanın vukuu da bekleniyor.

"Senden ümidimi kes!" diye dua edense, murad edilene (Rabbine) kavuşmuş olmayı diliyor. Rabbinde istiğrak halinde olanın, artık ona kavuşmayı ümidetmesinde bir anlam kalmamış olur; çünkü muradı zaten gerçekleşmiştir.

Bu iki duayı, tevriye sanatına başvurarak yorumlayabileceğimiz gibi, onları mantıktaki çelişki (karşıtların birliği) ilkesine başvurarak da açıklayabiliriz. Düz mantığın çıkarımlarına göre, bu iki önerme (duada kullanılan ifadeler), birbirini nakzeder (bozar). Yani ben, senden ümidetmemi sağla diyorsam, senden ümidimi kesmememi de istiyorum demektir. Bu durum da, aslında, bir bakıma, O'na kavuşmamayı, hep O'na kavuşma ümidi içinde kalmayı sonuçlar. Bunun aksine, senden ümidimi kesmemi sağla diyorsam, artık senden ümidedeceğim bir şey kalmasın, sana muhtaç olmaktan çıkayım, demek istiyorumdur.

Ancak düz mantığa göre, böyle tutarsız bir anlamı ifade eden bu dualar, onları asal mantığı, yani çelişki mantığı içinde anlamlandırılmaya çalışıldığında, ortada çelişmeden, yani birbirini nakzeden durumdan eser kalmaz. Bilakis, her iki duada kullanılan ifadeler (önermeler) birbirini tamamlayan bir anlama kavuşturulmuş olur. Ve sonuçta, "senden ümidimi kes!" diyenle, "senden ümidimi kesme!" diyenin aynı muratta buluştuğu anlaşılır hale gelir.

RASİM ÖZDENÖREN

Künye

Temsilcilikler

Abone Formu

Mesaj Formu

Online İlan