|

Petrol ülkesinde kirli nüfus oyunları

1920 yılındaki İngiliz sayımlarına göre nüfusunun neredeyse tamamı Irak Türkmeni olan Erbil, bugün Bölgesel Kürt Yönetimi'nin merkezi. Türkmenler, Kuzey Irak'ta oynanan 'nüfus oyunları'na dikkat çekiyor

Güngör Yavuz Arslan
00:00 - 14/09/2012 Cuma
Güncelleme: 21:01 - 13/09/2012 Perşembe
Yeni Şafak
Petrol ülkesinde kirli nüfus oyunları
Petrol ülkesinde kirli nüfus oyunları

Kerkük'ten sonra geldiğimiz Erbil'de Türkmen Listesi Başkanı Mahmut Çelebi'nin konuğu oluyoruz. Erbil Türklerinin önde gelen isimlerinden Mahmut Çelebi, bize Irak coğrafyasında Türkmen varlığını belgeleriyle anlatıyor. Başta Erbil ve Türkmeneli üzerine ciddi araştırmaları olan Çelebi, özel arşivini bize açtı. Erbil tarihiyle ilgili en ciddi belgelerin başında gelen kitap, tarihçi Taha El Haşimi'ye ait. Çelebi, haritalar ve belgelerle Erbil'in bir Türk yurdu olduğunu bir kez daha hatırlattı. Haşimi'nin İngiliz işgali yıllarında yazdığı ve 1927 yılında Irak Eğitim Bakanlığı tarafından resmi tarih kitabı olarak okutulan eserden pasajlar okuyan Çelebi, yaklaşık 100 yıl önceki nüfus sayımına dikkat çekiyor. Kitapta 1920 yılında İngilizler tarafından yapılan sayıma göre Kale, Hanegah ve Kürdek adlı 3 mahalleden oluşan Erbil'de (kadın ve çocuklar hariç) 21 bin 384 kişinin yaşadığı, nüfusunun da tamamıyla Türklerden oluştuğu belirtiliyor. Aradan geçen yıllar içinde Erbil'de nüfus yapısı sistematik olarak değiştirilmiş. Bölgedeki yoğun baskılar sonucu Türkmenler ya göç etmeye ya da kimliklerini gizli tutmaya mecbur bırakılmış. Bugün 1,5 milyon nüfusa ulaşan Erbil'de 600 bin Türkmenin yaşadığı tahmin ediliyor.

AYNI POLİTİKA KERKÜK'TE OYNANIYOR

Kırsal bölgedeki Kürt nüfusun akın akın Erbil'e göç etmesini sağlayan politikanın bir benzerinin şimdilerde Kerkük için uygulandığı dile getiriliyor. Mahmut Çelebi'nin kaynak gösterdiği kitaptaki bilgilere göre 1920'deki nüfus sayımında Kerkük'teki Türk nüfusun hakimiyetine dikkat çekilmiş. O yıllarda 32 bin 191 haneden oluşan Kerkük için İngilizler "Bu kent ekseriyetle Türk'tür. Daha sonra ise Kürtler ve Araplar gelir" ifadelerini kullanıyor. Yirminci yüzyılın başında Sultan 2. Abdülhamid'in, Anadolu'dan pek çok kişiyi petrol arama çalışmaları için Kerkük'e göndermiş olduğu ve Birinci Dünya Savaşı sonrası İngilizlerin bölgeyi işgalinin ardından araştırmacıların burayı terk ettiği dile getirilen bilgiler arasında yer alıyor.

BİR ASIRLIK İNGİLİZ AKLI

Irak Türkmen Cephesi Erbil Şube Başkanı Azad Küreci ise geçen yıllar içinde Erbil'deki Türk varlığının sistematik olarak silinmiş olduğunu belirtiyor. "Osmanlı sonrası İngilizler buralarda Türkmenlerin izlerinin silinmesi için yıllarca uğraştılar. İngilizler ilk olarak Erbil'e geldiğinde kentin tamamını oluşturan Türkmenlerin hiçbir zaman milliyetinden ve dininden vazgeçmeyeceğini tespit ettiler. Bundan dolayı kentte Türkmen kimliğini silmek için çalıştılar. Türkmenler eğitimli, kültürlü ve Türkiye sevgisine sahip olduklarından İngiliz oyunlarına gelmediler" diyen Küreci, Türkmen bölgelerinin zamanla Kürtleştirildiğini ifade etti.


Bir küçük İstanbul

Irak Bölgesel Kürt Yönetimi'nin kontrolünde olan Erbil adeta küçük bir İstanbul halini almış. 2003 yılından itibaren hızla gelişen kentin nüfusu 1.5 milyona dayanmış durumda. Erbil Kalesi'nin her yanında Türk izleri var. Kalenin hemen yanındaki Kayseri Pazarı'nın etrafı yeni inşaat alanlarıyla çevrilmiş ve burada tıpkı Kerkük'te olduğu gibi Türk mezarlığı mevcut. Kentte yaklaşık 600 bin Türkmen nüfusun bulunduğu tahmin ediliyor. Kuzeydeki yönetimin merkezi olan kentte Türkmenler var olma mücadelesi veriyor.

Erbil bölgenin finans merkezi. Sadece Ramazan Bayramı'nda burayı Irak'ın diğer bölgelerinden 105 bin kişi ziyarete gelmiş. Erbil'de bugün binin üzerinde Türk firması bulunuyor. Türk firmaları ticari yapının geneline hakimler. Erbil, Irak'ın en güvenli kenti durumunda. 13 Türkmen okulunun Türkçe eğitim verdiği kentte Işık Üniversitesi, Bilkent Koleji ve Işık Koleji öne çıkıyor. Yine Selahattin Üniversitesi'nde de Türkçe bölümü var. Erbil'de Türkiye Başkonsolosluğu da mevcut ve bölgede 30 bin ikametli Türk vatandaşı bulunuyor.


Yolunuzu gözlüyoruz

Kerkük ziyaretimizde bizi evinde kabul eden Jale Nefçi, Irak'ta birçok projenin hayata geçiriliyor olmasına rağmen, Kerkük'e gerekli ilginin gösterilmediğinden yakındı. "Türkiye Kerkük'e daha çok ilgi göstermeli. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ü, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ı, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'yi buraya bekliyoruz. Bölgemizde siyaset değişimi var. Yıllardır gözümüz yollarda" diyen Nefçi, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nun Kerkük'ü ziyareti sonrası merkezi hükümetin kendilerine yönelik tutumunun daha da soğuklaştığını belirtiyor.


Geliri paylaştırın

Irak Türkmen Cephesi Irak Türklerinin çatı kurumu. Genel Başkanlığını Kerkük Milletvekili Erşat Salihi yürütüyor. Ortadoğu'da siyaset çöl fırtınalarına benziyor. Kum tepeleri her an yer değiştirirken Araplar petrolün zenginliğini kimseyle paylaşmak istemiyor. Tabii Türkmenler de zengin toprakların fakir bekçileri olmayacaklarını haykırıyor. Kabaca yüzde 60'ı Şii, yüzde 40'ı ise Sünnilerden müteşekkil Irak'ta siyaseti de bu dağılım şekillendiriyor. Arap ve Kürtlerden sonra 3 milyonu aşkın nüfusuyla Irak'ın 3'üncü asli unsuru olan Türkmenlerin konumu Anayasa ile de tescil edildi. Ancak Irak Türkleri uygulamada bunun geçerli olmadığını söylüyor. Türkmenler de tıpkı Araplar ve Kürtler gibi, petrol gelirlerinden kendilerine pay verilmesini istiyor. Irak, gelirinin yüzde 95'ini petrol satışından elde ediyor.


-BİTTİ-

12 yıl önce