ABD Başkanı Barack Obama'nın görev süresinin dolmasına sayılı günler kala ABD'nin, başkanlık seçimlerine siber saldırı düzenlediği iddiaları nedeniyle 35 Rus diplomatı sınır dışı etme kararının ardından Washington ve Moskova arasında en gergin dönemlerden biri yaşanıyor. “Siber güvenlik” ve “siber saldırılar”, Obama döneminde gerginliği tırmandıran en son gelişme oldu. Özellikle Suriye'de ateşkesin sağlandığı gün Obama yönetiminin bu kararı alması dikkat çekti. Rusya Dışişleri Bakanlığı misilleme için liste hazırlarken, Putin Obama'yı takmayarak Trump yönetimi başa geldikten sonra karar vereceğini açıkladı.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Devlet Başkanı Vladimir Putin'e, ABD'nin Rusya'da görevli 35 diplomatının sınır dışı edilmesini teklif ettiğini söyledi. Rossiya-24 kanalına konuşan Lavrov, ABD'nin 35 Rus diplomatın 72 saat içinde ülkeyi terk etmesini istemesini karşılıksız bırakmayacaklarını belirterek “Mütekabiliyet diplomasi ve uluslararası ilişkilerde kanundur” dedi.
Lavrov, “Dışişleri Bakanlığı olarak Devlet Başkanı Putin'e, ABD'nin Moskova Büyükelçiliğinden 31 ve St. Petersburg Başkonsolosluğundan 4 olmak üzere 35 Amerikalı diplomatın sınır dışı edilmesini önerdik. Ayrıca Moskova'daki 2 binanın ABD'li diplomatlar tarafından kullanılmasının yasaklanmasını teklif ettik” ifadelerini kullandı. Lavrov, söz konusu iki yerin, ABD'li diplomatların dinlenmek için kullandığı Moskova yakınlarındaki “Serebryanıy Bor” tesisi ve bir depo olduğunu belirtti. ABD, başkanlık seçimlerine siber saldırı düzenlediği iddiaları nedeniyle önceki gün Washington ve San Francisco'da görevli 35 Rus diplomatın 72 saat içinde ülkeyi terk etmesini istemişti. Aynı çerçevede Maryland ve New York eyaletlerinde Rus hükümetine ait iki yerleşkenin boşaltılması talep edilmişti.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ABD'nin Rusya'da görev yapan diplomatlarını sınır dışı etmeyeceklerini açıkladı. Putin, yaptığı yazılı açıklamada, “Karşılık verme hakkını saklı tutuyoruz. Rus-Amerikan ilişkilerinin yeniden tesisine yönelik adımları ABD Başkanı seçilen Donald Trump'ın tutumuna göre belirleyeceğiz.” değerlendirmesinde bulundu.
Obama yönetimimi kararını sorumsuz bir mutfak diplomasisi olarak değerlendiren Putin, bu seviyeye inmeyeceklerini açıkladı. Rus diplomatların ABD'den dönerek yeni yıl tatilini Rusya'da geçireceğini belirten Putin, “Amerikalı diplomatlar için problem oluşturmayacağız. Kimseyi göndermeyeceğiz.” ifadelerini kullandı.
Putin, ABD'nin yeni yaptırımlarını ikili ilişkilere daha fazla zarar vermeye yönelik bir provokasyon olarak nitelendirerek, bu durumun Rus-Amerikan halklarının ve dünya istikrarının zararına olduğunu kaydetti. ABD Başkanı Obama'nın görevini bu şekilde tamamlamasından üzüntü duyduğunu dile getiren Putin; Obama, Trump ve Amerikan halkının yeni yılını kutladı.
Obama, Rus diplomatların sınır dışı edilmesi kararını içeren “Başkanlık Emri”nden sonra yaptığı ikinci açıklamada, ABD'de 8 Kasım'dakibaşkanlık seçimlerinde Rusların siber saldırıdabulunduğu iddialarına değindi. Bu kararın, Rusya'ya verilen tepkilerin tamamı olmadığı belirten Obama, kamuoyuna açıklanamayacak yaptırımların olacağını söyledi.
Moskova'da ağırlığı ABD, Kanada ve İngiltere büyükelçiliğinde görevli diplomat çocuklarının eğitim gördüğü Anglo-American School of Moscow okulu ABD'nin yaptırım kararı sonrası kapatıldı. CNN'nin Amerikalı diplomatlara dayandırdığı haberde kapatılma kararı misilleme olarak değerlendirildi. Okulda 60 ülkeden bin 250 öğrencinin eğitim aldığı öğrenildi. Okul yönetiminden henüz bir yapılmazken, Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, okulun kapatıldığına dair haberlerin gerçeği yansıtmadığını, okulun yılbaşı tatili nedeniyle kapalı olduğunu söyledi.
Amerika'nın aldığı karar çerçevesinde Rusya'nın Ana İstihbarat Direktörlüğü (GRU) ve Federal Güvenlik Ajansı (FSB), ABD'nin kara listesine eklendi. Bu kapsamda, GRU Başkanı Igor Valentinovich Korobov ve GRU Başkan Vekilleri Sergey Aleksandrovich Gizunov, Igor Olegovich Kostyukov ve Vladimir Stepanovich Alexseyev'e yaptırım uygulanacağı bildirildi. Yaptırım listesine alınan diğer Rus vatandaşlarının isimleri ise Evgeniy Bogachev ve Aleksey Belan olarak açıklandı. Beyaz Saray, Bogachev'in siber saldırı yoluyla ABD'li şirket ve kurumlardan 100 milyon doların üstünde hırsızlık yaptığını iddia etti.
Rusya'nın Tel Aviv Büyükelçisi Alexander Petroviç'in hastaneye kaldırıldığı bildirildi. Yedioth Ahronoth gazetesinin haberine göre, Petroviç, Tel Aviv'de bir lokantada akşam yemeği yedikten sonra hastaneye kaldırıldı. Büyükelçinin hastaneye kaldırılma nedeniyle ilgili bilgi verilmedi ancak yoğun bakıma alındığı ve sağlık durumunun iyi olduğu belirtildi. Rusya'nın Ankara Büyükelçisine ABD'nin arka çıktığı FETÖ tarafından öldürülmüştü.
Obama yönetiminin kararına Trump cephesinden ilk tepki geldi. 20 Ocak'ta görevi devralacak olan Donald Trump'ın başdanışmanı Kellyanne Conway, yaptığı açıklamada Obama yönetiminin asıl hedefinin Donald Trump'ın Rusya politikasını kısıtlamak olabileceğini söyledi.
CNN'e konuşan Conway, “Bu kararın hedefi Donald Trump mı? Obama'ya birçok konuda hak verenler ve sempati duyanların birçoğu bile bugün yapılanların Trump'ı köşeye sıkıştırmak için olduğunu söylüyor. Bu kararın arkasında politik motivasyonlar varsa, bu çok üzücü olur. Demokrasilerde barışçıl değişimler bu şekilde yapılmaz” ifadelerini kullandı.
Demokrat Parti'nin seçim mağlubiyetine bahane aradığını söyleyen Conway, “Seçimden bu yana tek duyduğumuz, Rusya, Rusya, Rusya. Seçimden beri sadece suçlamalar ve imalar var.” şeklinde konuştu. Clinton'ın Vladimir Putin yüzünden değil, salıncak eyaletlerde izlediği yanlış seçim stratejisi nedeniyle seçimi kaybettiğini belirten Conway; “Putin'in onu Pennsylvania, Wisconsin veya Michigan'da seçim çalışması yapmaktan alıkoyduğunu düşünmüyorum.” dedi. Barack Obama yönetiminin “seçimlere siber saldırı yoluyla müdahale” ve “Rusya'daki Amerikan diplomatlarına taciz” iddiaları kapsamında Rusya'ya karşı aldığı yaptırım kararlarına destek veren Cumhuriyetçiler, bunun “geç kalmış bir adım olduğu” görüşünde birleşti.
ABD'nin seçilmiş başkanı Donald Trump ise ülkenin üst düzey istihbarat yetkilileriyle bir araya geleceğini bildirdi. Trump, yazılı açıklamasında, “Ülkemizin daha büyük ve daha iyi durumlara geçme zamanı. Yine de ülkemizin ve büyük halkımızın çıkarları için önümüzdeki hafta bu durumun gerçekleri hakkında güncel bilgi almak için istihbarat topluluğunun liderleriyle bir araya geleceğim.” ifadelerini kullandı.
Suriye denkleminin dışında kalan ABD, Rusya ile en gergin dönemi yaşıyor. George W. Bush döneminin “agresif” dış politika eylemlerinden kaçınan Obama'nın, Moskova ile “sıfırdan aldığı” ilişkiler, Rusya'nın Ukrayna ve Suriye'deki eylemleri nedeniyle inişli çıkışlı bir seyir izledi. Obama yönetimi ile Rusya arasında 2009-2010 yıllarında görece durağan seyreden ilişkiler, Arap Baharı ile Ortadoğu'da ayaklanmalarla bozulmaya başladı.
Washington ve Moskova yönetimleri, Suriye'nin kimyasal silahlarının imhası ve İran'ın nükleer programının sınırlandırılması
konularında diplomatik çözüm yolları bulsalar da iki ülke, Ukrayna sorunu ve Suriye'nin geleceği konularında ciddi görüş ayrılıkları yaşadı. Esed rejiminin yanında duran Rusya ile muhalif gruplara destek veren Obama yönetimi, Suriye'de karşı cephelerde yer aldı.
Obama, Suriye'deki iç savaşın başında Esed rejiminin halkına saldırdığı için meşruiyetini kaybettiğini belirtmiş ve bu ülkeye operasyon için kimyasal silah kullanımının ABD'nin kırmızı çizgisi olacağını bildirmişti. Obama yönetiminin bir askeri operasyon düzenleyebileceğini öngören Rusya, diplomatik bir manevrayla Esed rejimini, elindeki tüm kimyasal cephaneyi teslim etmeye ikna etti. Bu diplomatik manevrayla Rusya'nın ABD'yi oyun dışına itmesi, iç kamuoyunda da tepkilere neden oldu.
"Siber güvenlik" ya da "siber savaş", Obama döneminde Rusya ile ilişkileri belirleyen diğer bir unsur haline geldi. ABD'deki birçok federal kuruma yapılan siber saldırılarda birçok kez Rus internet korsanları suçlandı. Putin yönetimi bu iddiaları reddetse de ABD kamuoyunda Rus korsanların, ABD seçimlerini etkileyebilecekleri endişesi bile doğdu.
