Tarihi İpekyolu''nun yeniden canlanması nedeniyle Türkiye, bölge ülkeleriyle ilişkileri geliştirecek bir açılıma yöneldi. Bu süreçteki en önemli araçlardan biri Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı''nın (TİKA) ve faaliyetleri. Türk dış politikasını özellikle Orta Asya coğrafyasında sosyo-ekonomik yönden destekleme amaçlı kurulan TİKA, 2002 yılındaki 85 milyon dolarlık yardımlarını 2011''de 1.2 milyar dolara çıkardı.
2002 ile 2012 yılları arasında aynı bölgeye yapılan harcamalarda 7 kat artış görüldü. TİKA''nın özelikle İpekyolu ülkelerine yaptığı yatırım ve yardımlarda ise altyapı, sağlık ve eğitim hizmetleri ilk sıralarda yer alıyor. Türkiye bu faaliyetleri ile İpekyolu''nun ekonomi-politiğinde bölgedeki rakiplerine bende varım mesajı veriyor.
Günümüzde Çin ve Hindistan ekonomilerinin ağırlıklarının artması ve Orta Asya ülkelerindeki bol doğal kaynaklar ve enerji havzaları ile İpekyolu bölgesi dünyanın gözde mekânlarından birisi durumuna yükseldi. Enerjiyatlarındaki artış nedeniyle özellikle İpekyolu güzergahındaki ülkelerin refah artışı dış ticarete de olumlu yansıdı.
Bu gelişmeler, Rusya ve Çin başta olmak üzere Avrupalı şirketlerin de iştahını kabartıyor. Orta Asya''da artan tüketim patlamasından pay almak isteyen ülkeler deyim yerindeyse yarış halinde.
Akdeniz Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Yıldıran bölgenin, küresel ekonomiye hayat enerjisi sağlayacak bir refah alanı olacağını belirterek, ''Burası dünyadaki doğalgaz kaynaklarının yaklaşık yüzde 55''ine, petrol kaynaklarının yüzde 30''una sahip ekonomilerinin bulunduğu bir enerji deposu. Aynı zamanda Çin ve Hindistan gibi dünyanın en kalabalık nüfuslarına sahip olması nedeniyle cazip bir pazar'' dedi.
Yıldıran, konunun önemini, ''Türk Ekonomisinin küresel ölçekte bir güç olması İpekyolu''ndan yükselen fırsatlardan yararlanabilme gücüne bağlı'' diyerek özetledi. TİKA''nın stratejik bir misyonuna dikkat çeken Yıldıran, ''TİKA''nın dış politikada aştığı vizyona sahip, uluslararası bir ekonomi misyonu üreten iktisadi kurum gerekiyor. Halen Türkiye''de İpek yolu ekonomileri araştırmaları merkezi bile olmadığını düşünürsek, bu konuda yeni açılımların zorunlu olduğu söylenebilir'' dedi.
Bilgesam Araştırma Koordinatörü Hasan Öztürk, günümüz uluslararası ilişkilerinde dış yardımların artık bir politika enstrümanı olarak kullanıldığını belirterek ''Türkiye insani yardım ve kalkınma amaçlı ipek yolu güzergahındaki ülkelere yardım ediyor. Türkiye kalkınma yardımlarını TİKA üzerinden gerçekleşiyor. Bu yatırımlar o ülke halkında Türkiye''ye dönük sempatiyi artırmakla beraber geleceğe dönük olumlu bir imaj oluşmasına yardımcı oluyor'' dedi.
Hasan Öztürk, ayrıca, hükümetlerin vatandaşlarına hizmet götürmekte yetersiz kaldığı alanlarda Türkiye''nin, TİKA vasıtasıyla devreye girerek ülke insanının htiyaçlarını gördüğünü vurguladı. Öztürk, sözlerine şöyle devam etti: ''Burada önemli bir husus var. Bu tür yardımlar sayesinde vatandaşa hizmet ulaşınca o kişilerin devlete karşı olası bir isyana katılma ihtimali düşüyor çünkü nihayetinde devlet ona hizmet sunuyor. Dolayısıyla TİKA''nın yaptığı yardımlar uzun vadede ülkelerin iç barışına da katkı sağlıyor.''
Tarihi İpekyolu, 15. asırdan sonra coğrafi keşiflerle eski önemini kaybetti. 19. yüzyılda Avrupa ve Amerika ekonomilerinin gelişmesiyle Atlantik ekonoimisi öne çıktı. Bu yapı Sovyetler Birliği ülkelerinin bağımsızlığı ile birlikte değişmeye başladı. Bölgede bulunan doğal kaynaklar ve enerji havzaları ile İpekyolu güzergahı dünyanın yeniden ekonomi ve siyasi rekabet alanlarının gözdesi durumuna geldi.
TİKA''nın ülke ihtiyaçlarına göre yaptığı yatırımlarda altyapı, sağlık ve eğitim harcamaları ilk üçte yer aldı. Azerbaycan, Özbekistan ve Kazakistan''da TİKA harcamalarının yaklaşık yüzde 50''si altyapı faaliyetlerine yönelmiş durumda. Kırgızistan ve Tacikistan''da eğitim harcamaları ön planda iken Özbekistan ve Kazakistan''daki sağlık harcamaları yüzde 50''yi buluyor.
2012 yılı içinde bin 400''ü ülkesel 479''u bölgesel olmak üzere toplam bin 879 proje ve faaliyet gerçekleştiren TİKA''nın çalışmalarından 96 ülke yararlandı. Türkiye son 10 yılda kalkınma yardımları ise 27 kat arttı. İpek yolu projesini stratejik olarak tanımlayan Hasan Öztürk, TİKA''nın özellikle yoksul bölgelere yaptığı yardımların önemine dikkat çekti.
2012 yılında TİKA faaliyet raporuna göre gerçekleştirilen proje ve faaliyetlerin sektörel dağılımı, oransal olarak incelendiğinde; ilk sırada yüzde 93,8 ile sosyal altyapı ve hizmetler, ikinci sırada yüzde 3,1 ile üretim sektörleri ve üçüncü sırada ise yüzde 2,6 ile hizmetler sektörü yer aldı.
