Güneydoğu Anadolu'nun onlarca yıldır terör yüzünden yeterince incelenemeyen yeraltı kaynakları madencilerin ilgisini çekiyor. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın 'Yalnızca Şırnak'ta yüz yıllık kömür rezervleri var' sözünün ardından konuşan madenciler, bölgede yalnızca kömür değil altın, manganez, bakır, krom ve gümüş yataklarının da olduğunu söylüyor. Bölgede temel sorun ise otuz yıldır süren çatışma ortamı yüzünden hiçbir araştırmanın yapılamamış olması.
Güneydoğu'da bir dönem uzun incelemeler yapan Etibank eski Başmühendisi, Maden Uzmanı Selahattin Kaya, bölgenin özellikle bakır madenleri yönünden zengin olduğunu söylerken, yalnızca bakır üzerine yapılan bir araştırmanın dahi çok umut verici olduğunu belirtiyor. Kaya, 'Bölgede maden çıkarımı iki bin yıl öncesine dayanıyor. Demek ki bu bölgede eskiden beri bilinen bir şeyler var. Siirt'in Maden köyünde bakır var. 39 milyon ton bakır madeni olduğu tespit edildi. Bu tek noktadaki bakır 5 milyar dolar değerinde. Ergani'den Hakkâri'ye kadar giden bir damar olduğu yönünde bulgular da vardı. Yüzlerce kilometrelik bu hat üzerinde Ergani havzasındaki gibi yeni bakır yatakları bulunabilir' ifadelerini kullandı.
Yalnızca Güneydoğu'da değil Hatay'da dahi terör yüzünden maden araştırması yapamadıklarını söyleyen Kaya, konuya ilişkin yaşadığı bir olayı şöyle anlatıyor: 'Kimse PKK'dan dolayı gidemiyordu. Mesela Hatay Dörtyol'da boksit ile karışık demir madeni var. Onun daha yukarısında bakır var. Ama terörden dolayı gidip de bakırın rezervini tespit edemedik. MTA'nın çok eski araştırmalarında bakır olduğu görülüyor. Ama heyeti götürüp bakırı tespit ettiremedik. Gitmeye kalktığımızda oradaki albay bize, 'gitmeyin sizi koruyamayız' dedi...'
Özellikle Mardin'in altın ve gümüş yönünden zengin olduğunu dile getiren Kaya, birçok madenin tespit edildiğini ancak rezerv konusunda ayrıntılı araştırma yapılamadığını söylüyor. Kaya, 'Herkes 'terör kalkarsa bu aramaları yaparız' diye bekliyor. Terörün bitmesinin ardından aramalar mutlaka yapılmalı' diye konuştu.
Maden Araştırmaları Geliştirme Vakfı Üyesi Maden Mühendisi Mehmet Utkan, Kars, Ardahan ve Ağrı'da yaptıkları araştırmalarda çok umut verici maden yatakları ile karşılaştıklarını belirtti. 'Yalnızca Ağrı ve Ardahan illerinde 150-200 milyar dolarlık bir maden potansiyeli var' diyen Utkan, bu bölgelerde yıllar önce yapılan yüzeysel araştırmaların dışında terörden ötürü kapsamlı bir araştırmanın gerçekleştirilemediğini kaydetti. Utkan şunları söyledi: 'Yeni yataklar konusunda araştırma yaptık. Bölgenin her yerinde farklı madenler var. Özellikle kurşun, çinko, bakır ve çok ciddi altın potansiyeli tespit ettik. Bu madenler işletilirse 150-200 milyar dolarlık bir potansiyel var. Daha petrolü katmıyorum bile... '
Bölgede uzun yıllardır maden işletmeciliği yapan Bimer Grup Yönetim Kurulu Üyesi Devrim Türk, Güneydoğu'da yıllardır hiçbir araştırmanın yapılamadığını belirtiyor. 'Bölge bakir bir alan' diyen Türk, yeraltı zenginliğinin potansiyeli hakkında şunları söylüyor: 'Buralarda yeterli araştırma yapılmadı. Maden Teknik Arama Enstitüsü (MTA) 1980 yılı sonrasında tüm araştırrmaları durdurduğu için bölgenin tam potansiyeli bilinmiyor. Bölgedeki zenginlik tahminlerimizin ötesinde, daha farklı rezervler de çıkabilir. Çözüm süreciyle birlikte gerekli araştırmalar yapılırsa birkaç yıl içinde bu bölgede ciddi rezervler bulunabilir.'
'Türkiye Madenleri Haritası' ülkemizdeki rezervlerin hangi bölgelerde bulunduğunu gösteriyor. Ancak haritada Diyarbakır, Mardin, Urfa, Şırnak, Batman, Hakkâri, Adıyaman, Siirt gibi illerin çevresinde hemen hemen hiçbir madenin olmadığı görülüyor. Oysa bu bölgelerin haritada boş görünmesinin tek nedeni, terör yüzünden yıllardır hiçbir araştırmanın yapılmamış olması. Son yıllarda bölgede yüzeysel olarak dahi yapılan araştırmalar ise çok değerli ve çeşitli maden yataklarının olduğunu gösteriyor. Bu araştırmalara göre Sivas ile Bingöl arası, Türkiye demir cevherinin en az üçte birine sahip. Ayrıca Hakkâri ve Elazığ'da önemli krom yatakları mevcut. Bölgenin zenginliğini anlatmak için tek örnek bile yeterli: Yalnız Şırnak'ta işletmeye açılan kömür madeni Türkiye'nin yüz yıllık ihtiyacını karşılayacak kadar zengin.
