Bir dönemi sona erdirecek, AK Parti ile MHP'nin mutabakata vardığı 21 maddelik anayasa değişiklik teklifi AK Parti Grubu'nun 316 oyuyla Meclis'e sunuldu.
Anayasa değişiklik teklifine son şeklinin verilmesi için iki partide de uzun soluklu değerlendirmeler yapıldı. AK Parti'de, Perşmebe gece yarısı bir bölümüne Başbakan Binali Yıldırım'ın da katıldığı toplantılar gerçekleştirildi. AK Parti Genel Sekreteri Abdulhamit Gül, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ ve partinin bazı hukukçularıyla yapılan toplantılarda, MHP ile telefon diplomasisi de yürütüldü.
Dün de önce AK Parti metin üzerinde son çalışmalarını tamamlayarak MHP'ye gönderdi. MHP'de metin üzerinde son değerlendirmeleri yaptıktan sonra AK Parti ve MHP'nin uzlaştığı cumhurbaşkanlığı sistemine ilişkin anayasa değişikliği teklifi, AK Parti tarafından saat 17.30'da TBMM Başkanlığı'na sundu.
Anayasa değişikliği teklifini AK Parti Genel Sekreteri Abdulhamit Gül, Grup başkanvekilleri Mustafa Elitaş, Mehmet Muş ve Naci Bostancı TBMM Başkanı İsmail Kahraman'a verdi. Elitaş, teklifi Kahraman'a sunarken yaptığı konuşmada, “Sayın Başbakanımız dahil olmak üzere 316 milletvekilimizin imzasıyla Meclis Başkanlığımıza teslim ediyoruz. Vatanımıza, milletimize hayırlı uğurlu olsun” dedi.
Kahraman da teklifi alırken, “Hayırlı uğurlu olsun. Sonuçlarının hayırlara vesile olmasını diliyorum. 316 imza var. Muhteviyatına ilişkin açıklamayı sanıyorum basına yapacaksınız. Çalışmaya katılan bütün arkadaşları tebrik ediyorum. Cumhuriyetimizin, devletimiz için bir yeni başlangıç daha oluyor, yeni bir dönem oluyor. Bugüne kadar 18 değişiklik olmuştu. Bu 19. ve köklü bir değişiklik... Öyle olmasını diliyorum. Tebrik ediyorum” diye konuştu.
AK Parti ile MHP'nin mutabakatına karşın, teklifte başta Başbakan Binali Yıldırım olmak üzere 316 AK Partili vekilin imzası oyer aldı.
- Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimi 3 Kasım 2019'da yapılacak. Ara seçimler kaldırılacak ve yedek milletvekilliği sistemi getirilecek. Cumhurbaşkanı ayrıca, cumhurbaşkanı yardımcıları, bakanlar ve üst düzey kamu görevlilerini atamaya yetkili olacak. Eğer takvim öngörüldüğü şekilde işlerse referandum nisan ayında yapılacak
Meclise sunulan teklifi kamuoyuna, tüm istişareleri koordine eden Abdülhamit Gül ile MHP Afyonkarahisar Milletvekili Mehmet Parsak açıkladı. 21 maddeden oluşan teklif şu şekilde:
Yargı yetkisinin, Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılacağına dair hüküm, “bağımsız ve tarafsız” mahkemelerce kullanılacağı şeklinde değişiyor.
Milletvekili sayısı 550'den 600'e çıkarılacak.
Milletvekili seçilebilme yaşı 25'ten 18'e indirilecek. 'Askerlikle ilişiği olanların' milletvekili adaylığına başvuramaması öngörülüyor.
Seçimler 4 yılda değil 5 yılda bir yapılacak. Cumhurbaşkanlığı seçimleri de 5 yılda bir olacak ve seçmenler, iki seçim için aynı gün sandığa gidecek.Süresi biten milletvekili yeniden seçilebilecek. Cumhurbaşkanlığı seçiminde birinci oylamada gerekli çoğunluğun sağlanamaması halinde belirtilen usule göre ikinci oylama yapılacak.
Yedek milletvekilliği uygulaması geliyor. TBMM üyeliklerinde boşalma olması halinde ara seçime gidileceğine yönelik hükmü kaldırıyor.TBMM üyeliğinin düşmesi, düşürülmesi, ölüm ile diğer boşalma hallerinde boşalan üyelikler, aynı siyasi partinin yedek milletvekilleriyle doldurulacak. Siyasi partilerin seçim çevrelerindeki milletvekili aday listelerinde bulunup da seçilemeyen adaylar, bulundukları sıra esas alınarak yedek milletvekili sayılacaklar.
Milletvekilliklerinde boşalma olması halinde boşalan üyeliklere, öncelikle o seçim çevresindeki asıl aday listesinde bulunup da seçilemeyen yedek milletvekilleri ikame olacak.
Anayasa'nın 87. maddesinde yer alan TBMM'nin yetkileri arasında yer alan 'Bakanlar Kurulu ve bakanları denetlemek, Bakanlar Kurulu'na belli konularda KHK çıkarma yetkisi vermek' kaldırılacak. Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görev ve ve teşkilat yapıları Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenecek.
Yeni sisteme göre TBMM'nin yasama ve denetleme yetkisi düzenlendi. Bakanlar, Cumhurbaşkanı yardımcıları TBMM'ye gelmeyecek. Vekiller bakanlara ve Cumhurbaşkanı'na yazılı soru sorabilecek.
Cumhurbaşkanı seçilenşn partisi ile ilişiği kesilir' ifadesi metinden çıkarıldı. Cumhurbaşkanı doğrudan halk tarafından seçilecek. En az yüz bin seçmen tarafından da Cumhurbaşkanlığına aday gösterilme imkanı getirilecek.
Cumhurbaşkanı devletin başı olacak, yürütme yetkisi Cumhurbaşkanında bulunacak. Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atama ve görevlerine son verme yetkisine sahip olacak. Sıkıyönetim uygulaması anayasadan çıkarılacak. Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri, yetkileri ve teşkilat yapıları Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenecek.
Cumhurbaşkanı hakkında, suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tamsayısının salt çogunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilecek, üye tamsayısının beşte üçünün gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verebilecek, üye tam sayısının üçte ikisinin gizli oyuyla Yüce Divana sevk kararı alınabilecek.
Cumhurbaşkanı yardımcıs sayısı bir veya daha fazla olacak. Cumhurbaşkanlığı makamının boşalması halinde 45 gün içinde Cumhurbaşkanı seçimi yapılacak. Yenisi seçilene kadar Cumhurbaşkanlığı yardımcısı vekalet edecek, yetkileri kullanacak. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar Cumhurbaşkanına karşı sorumlu olacaklar.
TBMM veya Cumhurbaşkanı tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilebilecek. Bu kararın verilmesi halinde seçimler birlikte yapılacak; yasama ve yürütme seçimleri aynı gün gerçekleştirilecek. İkinci 5 yılda Meclis seçimi yenilemek isterse Cumhurbaşkanı bir dönem daha aday olabilecek.
OHAL ilan etme yetkisi, Cumhurbaşkanına verilecek. OHAL ilanı kararları Meclisin onayına sunulacak. Cumhurbaşkanı talebiyle OHAL dört ayı geçmemek üzere süresi uzatılabilir.
Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri, yetkileri ve teşkilat yapıları Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenecek.
Disiplin mahkemeleri dışında, savaş hali hariç askeri mahkeme kurulamayacak. Ancak, savaş halinde asker kişilerin görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakılması için askeri mahkemeler kurulması öngörülebilecek.
HSYK 12 üyeden oluşacak ve iki daire şeklinde çalışacak. Üyelerin yarısını TBMM, diğer yarısını Cumhurbaşkanı belirleyecek.
Kanun teklif etme yetkisi milletvekilinde olacak. Ancak, Cumhurbaşkanına istisna olarak, bütçe kanununu hazırlama, sunma yetkisi ve görevi verilecek. Bütçe, Meclisin onayıyla kabul edilebilecek. Kabul edilmemesi halinde bir önceki yılın bütçesi yeniden değerlendirme oranına göre artırılarak yürürlüğe konacak.
Anayasa'nın çeşitli hükümlerinde yer alan yeniş sistemde olmayan 'başbakanlık' gibi bazı ifadeler çıkarıldı. Onların yerine yeni sistemdeki adları konuldu. Jandarma Genel Komutanlığı MGK'dan çıkacak. Askeri yargı kalkacak. Anayasa Mahkemesi'ndeki askeri yargı üyeliği sona erecek. Mevcut üyelerin görev süresi devam edecek. Süre bitişinde AYM 15 üyeden oluşacak.
Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimi 3 Kasım 2019'da yapılacak. Bu tarihe kadar Cumhurbaşkanı görevivne devam edecek.
Anayasa değişiklik teklifinin Meclis'e sunulmasının ardından AK Parti Genel Sekreteri Abdulhamit Gül ile MHP Afyonkarahisar Milletvekili Mehmet Parsak ortak açıklama yaptıl.
Gül, “Çok yoğun çalışmalar yaptık. 21 maddelik teklifimizi Meclis'e sunduk. Bu metin bir uzlaşı metnidir. Özellikle 15 Temmuz sonrasında milletin siyaseten beklediği ödevi yerine getirme misyonudur” dedi.
MHP'li Parsak da “Anayasamızdan Türk ibaresi çıkarılamaz. Anayasamızın ilk 4 maddesi tartışma konusu değildir. Anayasamız bir Türk Anayasasıdır” diye konuştu.
