Edebiyat öğretmeni bir babanın evladı olarak çocukluğunu, “Babasının kütüphanesinden yetişen bir çocuktum. Kütüphanenin bulunduğu odadaki divanda elimde kitapla uyuduğum yıllar çok güzeldi” sözleriyle anlatan yayıncı Ömer Asan, yirmi yıldır hem Heyamola Yayınları’nı hem de üç aylık Roman Kahramanları dergisini yönetiyor. Heyamola Yayınları olarak 500’ün üzerinde kitap yayınladıklarını anlatan Asan, Roman Kahramanları dergisinin de 58. sayısına ulaştığını söylüyor. Aynı zamanda düzenlediği Roman Kahramanları festivali ülkemizde büyük ilgi gördü ve pek çok projeye de ilham verdi. Şimdi ise dijital üzerinden yeni bir projeyi hayata geçiren Ömer Asan’la roman kahramanlarını konuştuk.
Her yayıncının hayalinde bir edebiyat dergisi geçmişi mutlaka vardır. Ben de ilk gençlik yıllarında Türkiye’de yayınlanan tüm edebiyat dergilerini takip ederdim. Heyamola Yayınları’nı kurduktan sonra “Acaba bir dergi yayınlayabilir miyiz” diye düşünmüştüm. Bir gün yayın danışmanımız Eray Canberk, bana Roman Kahramanları sözlüğü önerisi getirdi. Biraz düşündükten sonra sözlüğün çok zor bir iş olduğunu, madde yazarları bulsak da maliyetinin yüksek olacağını gördük. Daha sonra sözlüğü dergi projesi olarak hayata geçirmenin daha uygun olacağını düşünerek 2010 yılında ilk sayısını yayınladık. Dergimiz özellikle Türk ve dünya edebiyatındaki iyi romanları ve onların edebiyat tarihine geçmiş roman kahramanlarını inceleme fikri üzerinden doğdu. Çünkü böyle bir kaynak maalesef Türkçe’de yok. Herhangi bir edebiyat fakültesinde de yok. Dergideki her makale aslında bir kahramanı ele alan maddeye dönüşüyor. Böylece, dergi zamanla kahramanlar ansiklopedisine dönüşüyor.
Konumuz roman kahramanların
Dergiyi yayınlama hazırlıklarımızı sürdürürken cesaretimizi kıran düşüncelerle karşılaştım. “3-5 sayı sonra nasılsa kapatırsınız”, “Ciddi edebiyat okuru yok” gibi. Çünkü uzun soluklu edebiyat dergileri fazla yok ülkemizde. “Finansman olarak güçlü olsanız da okuru nasıl sürükleyeceksiniz”, “İçerik nasıl oluşturulacak”, “Çizgisi ne olacak” gibi ana sorular soruldu bize. Oysa biz daha baştan karar vermiştik, konumuz roman kahramanları. Ve önümüzde dipsiz bir kuyu, tüketemeyeceğimiz kahramanlar, karakterler ve yıllar vardı. Geldiğimiz yer bizim açımızdan çok sevindirici. Şahane yazarlarımız, okurlarımız var. Kültür bakanlığımız her yıl dergimizi alıp kütüphanelere dağıtıyor. Bu bizim için çok güzel bir destek. Birçok dergi dijital yayına geçmesine rağmen biz matbaa baskısıyla yolumuza devam ediyoruz. Ancak son yıl hariç önceki yılların makalelerini dijital ve ücretsiz olarak www.novelheroes.com üzerinden yayınlamaya başladık. Şimdilik Türkçe yayın yapıyoruz. Gelecek yıllarda makalelerimizin yapay zekâ vasıtasıyla çeşitli dillerde okunacağını düşünerek hazırlık yapıyoruz.
Festivalin ünü yurt dışına taştı
Roman Kahramanları adı dergi ile eş zamanlı olarak ülke genelinde daha çok kullanılır oldu. Batı edebiyatında “kahraman” yerine daha çok “karakter” kullanılıyor. 2012 yılında dergimizin başarılı bir çizgi tutturması üzerine Roman Kahramanları Festivali düzenleme fikri ortaya çıktı. Fikri ilk sunduğumuz kurum Maltepe Üniversitesi oldu ve çok olumlu yaklaştılar. Aslında bir hayal ürünü roman kahramanlarından yola çıkarak geçmişte ve günümüzdeki dönüşüme tanıklık etmeyi ve kültür sanat yaşamını zenginleştirmeyi amaçlayan bir festival planlamıştık. Maltepe Üniversitesi ile üniversitenin kurucusu olan Marmara Eğitim Vakfı (İMEV), “yılın en uzun gecesi” 21 Aralık’ın Dünya Roman Kahramanları Günü olarak kutlanması projesini hayata geçirdi ve proje, 2012 yılından bu yana sürdürülüyor. Geçen yıl sekizincisi düzenlenen festival, 12 yıl içerisinde yurt çapında Milli Eğitim Bakanlığımızın da desteğiyle tüm okullarda etkinlikler şeklinde yapılmaya başlandı. Birbirinden bağımsız olarak orta öğrenim okullarında roman kahramanları festivallerinin yaygınlaşması dünyada bir ilk. Böyle ulusal hale dönüşmeye aday bir edebiyat festivali başka ülkelerde var mı, bilmiyorum. Festivallerin bir başka etkisi de gençleri okudukları romanlardaki karakterleri içselleştirmesi, onların kılığına bürünüp canlandırması oldu. Medyanın da desteğiyle ülkemiz çok renkli ve güzel görüntülere sahne oldu. Ayrıca sosyal medyadan gördüğümüz kadarıyla Türkiye’deki bu festivaller, yurt dışında da haber olmuş ve benzer etkinliklere sebep olmuş durumda.
Yılda iki bin roman yayınlanıyor
Biz çok uzun süre isteyen bir işe giriştiğimizi daha baştan biliyorduk. Örneğin Tanzimat’tan 2010 yılına kadar yalnızca Türkçe’de 4 bin roman yazıldı. Bu şu demektir; en az 4 bin ve katları kadar kahraman kaleme alındı. Bir de romanın geçtiği yerler, kentler var. Hayali dünyalar var. Son yıllarda ülkemizde roman yazım ve yayımında şiir gibi bir patlama oldu ve yılda ortalama 2 bin roman yayınlandığına tanık olduk yayıncılar olarak. Dünya edebiyatını hesap bile edemedik, çünkü elimizde istatistik yok. Oysa Don Kişot’tan bu yana 500 yıldır roman yazılıyor. Belki de birkaç milyon roman kahramanı ve anti kahramanı, karakterler kaleme alındı ilk romandan bugüne. O yüzden yayın kurulumuzda biz bu projeyi ölene kadar sürdürmeye, öldükten sonra da sürdürülmesini zorunlu bir miras olarak bırakmaya karar verdik. Bu nedenle sürdürdüğümüz 15 yılı bir başarı olarak görmüyoruz. Bu gerçekten yola çıkarak “Roman Kahramanları” projesini uluslararası olarak planlamaya başladık. Pandemiden önce planladığımız bu projeye mecburen birkaç yıl ara verdik. Ancak bu yıl yeniden bıraktığımız yerden başladık ve dünyada roman yazılan ve yayınlanan her dilden makale veya madde eklenebilecek bir forum, ansiklopedi ve sosyal medya hazırlığımız var. Bu hazırlığımız yukarıda da adını verdiğimiz www.novelheroes.com üzerinden sürüyor ve Beta versiyonunu bu yaz sona erdirerek hayata geçirmeyi planlıyoruz. “Kahraman” odaklı yapısıyla bu yeni nesil interaktif ansiklopedi ile geleceğe miras evrensel bir bellek inşa etmek istiyoruz. Dünyanın bilgisini, kurgusal ya da gerçek kahramanlar temelinde yeniden üretmek isteyen tüm sosyal medya kullanıcıları, çok dilli bu etkileyici külliyatı birlikte inşa etmeye davetli.
Anti kahraman kurgunun bir gereği
Romanlardaki kahraman ve anti kahraman karakterleri zaten kurgu gereği olmazsa olmaz. Çoğunlukla en sevilmeyen karakterler en sevilenlerin yaratıcısı oluyorlar. Mesela Raskolnikov bu açıdan bakarsak en bilinen karakterdir. Petersburg’da tefeci bir kadını baltayla öldüren Raskolnikov neredeyse dünya roman ve edebiyat tarihinin en sevilen kahramanıdır. Bunun sebebi de tefeci bir karakteri ortadan kaldırması. Neredeyse her romanda böylesi kahraman ve anti kahraman vardır.
