|

Kütüphanemiz cebe taşınıyor

Dünyada olduğu gibi ülkemizde de yayın dünyası yavaş yavaş dijital ortama taşınmaya başladı. Kitapçıları gezip dolaşmak yerine internet üzerinden verilen kitap siparişlerinin yerini şimdi de e-kitaplar almaya başladı. Basın Yayın Birliği Başkanı Münir Üstün, özellikle bu konuda yeni neslin okuma alışkanlığımızı değiştireceğini düşünüyor.

Emeti Saruhan
00:00 - 16/01/2013 Çarşamba
Güncelleme: 11:48 - 16/01/2013 Çarşamba
Yeni Şafak
Kütüphanemiz cebe taşınıyor
Kütüphanemiz cebe taşınıyor

Tablet bilgisayarların kullanımının artışı e- kitap olarak bilinen elektronik kitapların hayatımıza girişini hızlandırdı. Bu da kitabı elimde tutmak isterim diyenlerle, teknolojinin getirdiği kolaylığı tercih edenleri karşı karşıya getirdi. Dijital yayıncılığın hacmi şu an çok küçük olsa da bu oranın gittikçe artması bekleniyor. Basın Yayın Birliği Başkanı Münir Üstün, gençlerin tercihlerini e-kitaptan yana kullanacaklarını düşünüyor ve e-ink ekranlı göz yormayan ekranların kitap okumayı kolaylaştıracağını söylüyor. E- kitabın, görsel ve işitsel enstrümanların kitapla bütünleşmesi olarak tanımlayabileceğimiz Z kitapların (zenginleştirilmiş içerik) çıkmasına sebep olacağını ifade eden Üstün, okumak daha zevkli hale gelecek diyor. Üstün, dijital yayıncılığın klasik yayıncılığın bonusu olmadığına da dikkat çekiyor ve başlı başına yatırım yapılması gereken bir alan olduğunun altını çiziyor.

Dijital yayıncılık dediğimizde içine neler giriyor? Ne anlamalıyız?

Yayımcılık deyince insanın aklına gazete, dergi, kitap yayımcılığı geliyor. Bu alanların bütünü hem klasik hem de dijital olarak okuyucularına hizmet verebilir.

Türkiye'de dijital yayıncılığın geçmişi ne kadar geriye gidiyor?

Ülkemizde bilgisayarların yaygın kullanımı ile birlikte dijital yayıncılık başladı. Özellikle internet haber siteleri ve gazeteler dijital yayıncılıkta öne çıktılar. Eğitim Yayıncılığı da kültür yayıncılarının önünde bu formata büründüler. Hem klasik hem dijital olarak insanlara hizmet ettiler. E-Kitap ise Nisan 2010'dan itibaren İdefix'in öncülüğünde gündemimize yerleşmeye başladı.

Dijital yayıncılık için teknolojik alt yapımız yeterli mi?

Ülkemizde altyapı konusunda bir sorun olduğunu düşünmüyorum. Ama dijital yayıncılık cihaz bağımlı bir iş bu unutulmamalı. Cihaz kullanımı yaygınlaştıkça dijital yayıncılık ivme kazanacaktır. Teknolojiyi kullanabilme ve katma değerli servis üretmede önümüzde herhangi bir engel olduğunu düşünmüyorum.

AVRUPA'NIN KAFASI KARIŞIK
Dijital yayıncılığın Türkiye'de ve yurt dışında kabullenilme durumu nasıl? Kabullenme okurlarda ne kadar, yayıncılarda ne kadar?

Amerika ve Çin dijital yayıncılıkta lider ülkeler. Avrupa'nın kafası biraz karışık. Türkiye emekleme döneminde… Amerika için yapılan anketlerde e-kitap okuma oranlarının katlanarak arttığını görüyoruz, okurların basılı kitaba olan ilgisi bu gelişmelere paralel olarak azalıyor. Hemen tüm başlıklar e-kitap olarak da bulunabiliyor. Ülkemizde de bu gelişmelerin olabilmesi adına gerekli çabayı gösteriyoruz.

e-kitap'a itirazların başlıca sebeplerinden biri kağıtla ekranın okurken aynı hissi vermemesi, bir diğeri de ekran üzerinden bir şey okumanın yorucu olduğu düşünceleri. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?

Ben klasik kitaptan yanayım. Fakat burada benim ne düşündüğüm önemli değil. Teknoloji ile barışık yeni bir nesil geliyor. Çocuklar bütün teknolojik aletleri ve interneti en iyi biçimde kullanabiliyorlar. Bu kararı çocuklarımız verecek. Sanırım e-kitap diyecekler… Ayrıca e-ink ekranlı cihazların ucuzlaması ve yaygınlaşmasıyla böyle bir sorun da kalmayacaktır. E-ink teknolojisi tabletlerdeki gibi göz yormuyor ve şu anda kağıt hissine en yakın ekranlar bu teknoloji ile üretilebiliyor. İsteyenler tablet ve bilgisayarlarından, isteyenler de e-ink ekranlı göz yormayan okuyuculardan e-kitap okuyabilirler.

KİTAP KONUŞACAK
Dijital yayıncılık edebi türleri de etkileyecek mi sizce? Roman ya da öykünün belli yerlerinde verilecek linklerle kitapların daha interaktif bir yapıya dönüşmesi gibi, yeni melez türler ortaya çıkar mı?

Melez türden ziyade Z kitap demek daha doğru olur diye düşünüyorum. Z kitap kavramı ülkemizde zenginleştirilmiş içerik anlamına geliyor. Roman veya öykü kitabının bir bölümünde bir görüntü veya sesin devreye girmesi ve kitabı okumanın yanı sıra görüntü ile desteklenmesi şeklinde açıklayabiliriz. Görsel ve işitsel enstrümanların kitapla bütünleşmesinin okumayı daha zevkli hale getireceğini düşünüyorum..

Yayınevleri e-kitap için gerekli yatırımları yapıyor mu? e-kitap'ın avantajları, dezavantajları neler?

E-kitap sektörünü yeni bir iş alanı olarak düşünmeliyiz ve gerekli yatırımları yapmalıyız. E-kitap klasik yayıncılığın bonusu değildir. Başlı başına yatırım gerektiren, projelerin, mizanpajların, fontların ve kapak tasarımlarının yeniden yapılmasının gerektiği yeni bir iş alanıdır. Yayıncılarımızın yazarları ile olan sözleşmelerine e-kitap ile ilgili maddeleri koymaları büyük önem taşımaktadır. E-kitap yayımcılığına yatırım yapan yayıncılar ileride kazanacaklardır. E-kitabın en önemli avantajları bir çok içeriğe kolayca ulaşma ve mobilite imkanlarının olmasıdır. Bunun yanı sıra görsel ve işitsel tüm unsurların e-kitapla birlikte sunulabilmesi okuma alışkanlıklarımıza yepyeni deneyimler getiriyor. Bu pencereden baktığımızda e-kitabın avantajları çok daha fazladır. Dezavantajları ise sektörün teknolojik gelişmelere ne kadar çabuk adapte olup olamadığı noktasında irdelenebilir.

BİN CİVARINDA E KİTAP VAR
e-kitabın şu an yayıncılık sektörü içindeki hacmi ne kadar?

Elektronik Yayıncılık sektörü, ülkemizde henüz yeni gelişmektedir. Tüm yayıncılık sektörü içindeki yeri henüz yüzde 0,3 civarındadır ama yeni bir alan olmasına rağmen ciddi bir hacim büyümesi içine girmiştir. Sadece 2010 ile 2011 yılları arasında e-kitap satışları yüzde 100'ü aşan bir büyüme yaşamıştır. 2010 yılında ülkemizde yayınlanan e-kitap sayısı 646 iken, 2011'de ilk kez 1000 barajı aşılarak 1314 e-kitap yayınlanmıştır. Şu an ülkemizde epub formatlı 5000 civarında başlık satıştadır.

Dijital yayıncılıkta yazarları ve yayıncıları koruyacak güvenlik tedbirleri alınabiliyor mu? Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nda dijital yayıncılıkla ilgili düzenlenen maddeler var mı?

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu yeni halinin taslak çalışmaları devam ediyor. Danışman avukatlarımız kanuna müdahil vaziyetteler. Yeni kanunun hem yayıncı hem de yazar lehine olması için gerekli çalışmalar yapılıyor. Dijital Yayıncılık alanında güvenlik meselesi çok tartışmalı bir konu. Bu konu ile ilgili Meslek Birlikleri ve Dernekler Dijital Yayıncılık Hak Yönetimi Sistemi geliştirmesi çalışmalarını sürdürüyorlar. Bu arada e-kitap alanına yatırım yapan İdefix, Kitapyurdu, D&R, BASYAYBİR, YAYBİR, YAYFED, Türkiye Yayıncılar Birliği ve Basın Yayın Birliği Derneği'ne çok teşekkür ediyorum...

OKUMA KÜLTÜRÜ DEĞİŞİYOR
Okullarda uygulanmaya başlayan Fatih Programı'nı da dijital yayıncılık kapsamında alabilir miyiz?

Fatih Projesinin sonu nereye varacak kestirememekle birlikte bu proje 16 milyon öğrenciyi kapsadığında Türkiye'de dijital kitap devriminden söz edebiliriz. Öğrencilere dağıtılacak olan tabletlerden kültür ve eğitim yayıncılarının faydalanması ile kitap okuma kültürü ülkemizde yeniden şekillenecektir. Fatih Projesi başlangıçta yine belli okullarda olmak üzere bugünlerde kullanıma açılmaktadır. Bu alandaki gelişmeleri hep birlikte izleyerek biz de gerektiği şekilde aksiyon alacağız.

Kağıt baskı gibi unsurlar olmadığına göre dijital yayıncılık, klasik yayıncılığa göre masrafları azaltıyor mu?

Klasik Yayıncılık ile Dijital Yayıncılık arasında yapılan masraflar hemen hemen aynı oranlarda. Yayıncıların burada yapabileceği en büyük fedakarlık e-kitapların yüzde 20-25 civarında daha ucuz satılması olacaktır. Bunun dışında maliyetlerde büyük farklar olmayacaktır. Şu anda en büyük mesele hem biz yayıncılar hem de okuyucular açısından yüzde 18 olan KDV meselesidir. Maliye Bakanlığından konu ile ilgili anlayış beklediğimizi her platformda dile getiriyoruz. Üretim maliyeti olarak da personelin eğitilmesi, yeni yazılımlar kullanılması gibi bazı yatırımların yapılması gerekebiliyor. Masraflar azalmıyor hatta prodüksiyon gerektiren bazı çalışmalarda bütçelerin artması da mümkün.

Dijital yayınları arşivleyebilmek, klasik yayınları arşivlemekten daha kolay. Gelecekte evimizin başköşesine yerleşen kütüphaneler hayatımızdan çıkacak mı?

Arşiv açısından Dijital Yayıncılık tabii ki öne geçecek. Görsel açıdan ise Kütüphane diyorum… Dijital yayıncılığın enerjiye gereksinimi olduğunu unutmayalım. Kütüphanesiz bir ev, iş yeri düşünmek fikri bile çok ağırıma gidiyor…


11 yıl önce