|

Masa başında İstanbul bir başka güzel

'Şark şehirleri mevkileri itibarıyla Batı'dakilerin mahrum olduğu manzaralar açısından avantajlı' olarak değerlendirdiği İstanbul şehrini Robert Walsh, 'bu muhteşem şehre Marmara Denizi'nden yaklaşırken görülen manzara herhalde dünyanın diğer bütün şehirlerinkinden daha güzeldir' diyerek anlatıyor.

Atilla Malüyim
00:00 - 11/04/2013 Perşembe
Güncelleme: 15:57 - 10/04/2013 Çarşamba
Yeni Şafak
Masa başında İstanbul bir başka güzel
Masa başında İstanbul bir başka güzel

Seyyahların ötekiyi tanımak için yola çıktıkları, bu yolda gördüklerini kendi zaviyelerinden yazdıkları seyahatnameler, her dönem de belirli okuyucu kitlesi tarafından takip edilmiştir. Bu merak artarak günümüze kadar kendini göstermiş, büyük bir külliyat oluşturmuştur. Öyle ki artık kendisinden yararlanılan tarihi birer kaynak hükmüne kadar ulaşmıştır. Bu kaynaklar sayesinde bazı toplumsal yaşamları, örfleri, gelenekleri doğru bir şekilde değerlendirme fırsatı buluruz. Unutulan yaşamları, unutulan mekânları bize hatırlatıyorlar. Döneminde merkez olan şimdi ise yalnızlığa terk edilmiş yerlerde nasıl bir hayat yaşandığına dair seyahatnameler vasıtasıyla haberdar oluyoruz. Hele seyahatname yazarlarının gördükleri yerleri resmettirmesi tarihi kaynak olarak kullanılan seyahatnameleri daha önemli bir mevkide değerlendirmemizi gerekli kılıyor.

Tarihi kaynaklarla desteklenmeyen seyahatname yazarlığı günümüzde diğer seyahatnamelerin yayınlamasıyla birlikte daha çabuk bir şekilde anlaşılır oldu. Bütün bir seyahatname külliyatının yayınlanması – ki bu yolda epey mesafe kat edildi – karşılaştırmalı okumaların yapılması bize seyahatnamelerin tarihi kaynak olarak kullanılması konusunda yeterliliğin kazanıldığını gösterip, tarih yazımında bize yardımcı olacaktır.

18.YY'DA BÜYÜK DOĞUYA BÜYÜK İLGİ

Birçok seyyahın seyahat yolculuğu yapması daha önce o topraklara giden seyyahların yazdığı seyahatnamelerin verdiği gizemli bilgilerin gözle görülme isteğidir.

Her seyyah yazdığı seyahatnameyi kendi gezdiği yerlerden oluşturmayabiliyor. Bazıları eski seyyahların bilgilerinden yararlanıp yeni birkaç bilgi de kendi ekledikten sonra seyahatname yazarı sıfatını alabiliyor(!) Ya da kendi seyahat etse bile her yere gitmek mümkün olmuyor, seyyahta bu boşluğu kendinden önce buraları gezen seyyahın kitabından 'kendine' uygun hale getirip seyahatnamesine katıyor.

15 yüzyılda başlayan Doğu dünyasına ilgi, 18 yüzyılda doruk noktasına ulaşmış. Bu ilgi seyahatname yayınlayanların okuruna daha nitelikli kitaplar sunmasını gerekli kılmıştır. Bu zaman diliminde matbaanın icadıyla başlayan gelişmeler, baskı tekniklerindeki yeni yöntemler ve gravürlerin basım maliyetini görülmemiş bir düzeyde düşmesi okura nitelikli seyahatnameler sunmayı imkanlı hale getirmiştir. Bu da seyyahların seyahatnamelerini görsel olarak zenginleştirmesine sebep olmuştur. İstanbul Manzaraları 'Bu oryantalist ilginin, teknolojik gelişmeyle ortaya çıkmış, ilk örneklerinden biridir.'

SİPARİŞ SEYAHATNAME YAZARI

Kuşaklardır Hâkimlik yapan ve arkeoloji meraklısı İrlandalı bir aileden gelen Robert Walsh, 1820'de İstanbul konsolosluklarının başrahipliğine atandı. İstanbul da bulunduğu zaman, Osmanlı tarihini derinden etkileyen birçok olaya tanıklık etti. Vaka-yı Hayriye ve Yunan isyanları Walsh'ın İstanbul'da bulunduğu zaman yaşanan hadiselerden birkaçıdır. İstanbul macerasını, yaşadıklarını ve gördüklerini dört kitapta toplayan Walsh, bu dört kitabın özetini 1838 yılında iki cilt halinde İstanbul Manzaraları ismi ile yayınladı.

'Şark şehirleri mevkileri itibarıyla Batı'dakilerin mahrum olduğu manzaralar açısından avantajlı' olarak değerlendirdiği İstanbul şehrine yazarımız 'bu muhteşem şehre Marmara Denizi'nden yaklaşırken görülen manzara herhalde dünyanın diğer bütün şehirlerininkinden daha güzeldir' diyerek giriyor. Balkanlardan sonra geldiği İstanbul'u gördükten sonra seyahati, Batı Anadolu'da Bursa, Aydın, Manisa, İzmir ve Muğla şehirleriyle devam ediyor.

Thomas Allom döneminin önde gelen ressamlarından biridir. İstanbul Manzaraları kitabı için çizdiği resimler yerinde görerek çizilen resimlerdir. Metinleri yazan Walsh ise bazı yerleri ve bölgeleri görmeden o zamanki araştırma mantığına uygun bir çerçevede kaleme alıp, Rumeli ve Batı Anadolu'ya dair izlenim ve düşüncelerini yazmış.

Editör notunda belirttiği üzere, metin aceleye getirilmiş ve bu aceleden dolayı bilgi yanlışların çokluğuna dikkat çekmiş. Bu yanlışların yanında bir de bazı milletleri aşağılayan ibareler editörün takdiri […] ile belirtilmiş.

Roma Doğu Roma ve Osmanlı imparatorlarının biyografilerini içeren bir tarihçe 'düzeltilemeyecek kadar çok hata' içerdiği için Türkçe baskıya alınmamış.

İstanbul Manzaraları

Resimler: Thomas Allom

Metin: Robert Walsh

Çev:Şeniz Türkömer

2013

2 cilt 358 sayfa

11 yıl önce