|

Nobelli yazar bile olsa çocuk için yazamaz

Çocuk edebiyatının önemli isimlerinden Mustafa Ruhi Şirin, çocuk kitabı yazarlığı ve çizerliğinin hafife alınacak bir alan olmadığını söylüyor. Çocuklar için yazanların çok azının çocuk kitabı yazarı olmayı hak ettiğini anlatan Şirin, Nobelli yazarların bile çocuk kitabı yazmaya kalksa başarılı olamayacağını ifade ediyor.

Emeti Saruhan
00:00 - 1/01/2014 Çarşamba
Güncelleme: 15:28 - 1/01/2014 Çarşamba
Yeni Şafak
Nobelli yazar bile olsa çocuk için yazamaz
Nobelli yazar bile olsa çocuk için yazamaz

Çocuk Vakfı'nın kurucusu ve başkanı olan, Türkiye'de çocuk edebiyatının gelişmesinde en büyük paylardan birine sahip Mustafa Ruhi Şirin'in 5 yeni kitabı Zambak Yayınları'ndan okurlarıyla buluştu. Çocuklarla demiyoruz çünkü Şirin'in okurları sadece çocuklar değil. İyi bir çocuk kitabının ilk okurunun çocuk olmakla birlikte, her yaştan yetişkin tarafından okunabileceğini söylüyor Şirin. Çocuk kitabı yazarlığı ve çizerliğinin hafife alınacak bir alan olmadığına da dikkat çekiyor ve ilginç bir çağrıda bulunuyor. 'Nobel edebiyat ödülü almış yaşayan yazarlara çağrı yapalım. Erken çocukluk dönemi çocukları için bir masal, hikâye ya da bir şarkı yazmalarını isteyelim. Yazabilirler mi?' Mustafa Ruhi Şirin'le kendi çocukluğundan yola çıkarak yazdığı kitaplarını ve çocuk için yazmayı konuştuk.

Yağmurun Elleri kitabınız günümüz çocuklarının belki de hiç yaşamadığı bir şeyi, çocuğun toprak ve tabiatla ilişkisini dillendiriyor. Yağmurun Elleri apartman çocuklarına başka bir çocukluğun kapısını açar mı?

Yağmur'un Elleri tam 50 yıl önce yaşadığım ve günümüz çocuklarına çocukluğu doyasıya yaşamalarını öneren bir çocukluk hikâyesi. Bu hikâyedeki dünyanın kent çocukları için geçmiş zaman masalı olduğunun farkındayım. Balkonsuz binalar ve bu çarpık yapılaşma çocukla tabiat arasında ölüm çizgisidir. Bizde şehirleşme çocukluğu öldüren modernleşmenin de başlangıcıdır... Çocuğun bir hikâye ile arayışa girmesi beklenemez. Bir hikâye, masal ya da şiir çocuğun soru sorması için ortam hazırlayabilir. Çünkü, edebiyat çocuğa yol yapmaz, çıkacağı yolculuğu sezdirir… Yağmur'un Elleri, geleneksel çocukluğun hayal edebilen ve gerçekleştirebilen yönünü ortaya çıkaran bir tema üzerine yazılmıştır. Bu küçük hikâyeyi, Peygamberimizin, 'Toprak çocukların ilkbaharıdır' hadisinden ilhamla yazdım.

Rüya Gibi Adam kitabınızdaki dede karakteri bizim medeniyetimizin 'insan' anlayışının vücut bulmuş hali gibi. Çocuklar için bir rol model olur mu? Böyle karakterler daha çok olmalı mı?

Babasız ve dedesiz büyümüş bir çocuğum. Bende baba, dede ve anneliğin anlamı çok derindir. Rüya Gibi Adam, dede özleminin bir kız çocuğu tipi üzerinden anlatımıdır. Bu anlatıda birçok çocuğun anısından pay vardır... Çocuklar kolay sever. Fakat seçicidirler. Kimi severlerse onu paylaşmak istemezler. Benim anlattığım dedeyi ise yalnızca torunu sevmez; kasabanın çocuklarının da dedesidir O. Meyve bahçesi çocukların cenneti olan bir dede. Dede, babaanne, anneanne, anne, baba, hala, teyze, amca ve dayı kültürümüzde gelenek taşıyıcılardır. Her birinin büyük aile içinde önemli yeri vardır. Çünkü aile, tam anlamıyla medeniyet kozası. Rüya Gibi Adam, tabiatın dilini bilen ve çocuklarla arkadaş olmuş bir dedenin hikayesidir. Çocuklar için filmi çekilebilir.

Beyaz Oyun Ağacı'nda korkuluk, 'Rol de yapmayız sizin gibi. Hayatın kendisiyiz' derken çocukların ağzından yetişkinlere mi sesleniyor?

Çocuklar, doğaları gereği deneyimsizdirler. Canlı ve cansız varlıkların konuşabileceğine de inanırlar. Korkuluk, adı üstünde, korkutmak için biçimlendirilmiş cansız bir nesne. Her çocuğun içinde bir de oyuncu çocuk vardır. Bunun farkında olan çocuk korkuluktan korkmaz. Aksine, merakla onu gözlemler ve onunla oyun oynamak ister. Çocuklar, sokakta yaşayan çocukları gördüğü halde geçip giden iki yüzlü insanlara cevap verirler… Benim çocuk kahramanlarım, yetişkinlerin tut dediğini tutan, bırak dediğini bırakan çocuklar değildir. Bilgelikleri ile yetişkinleri eleştirebilen çocuklardır.

Kitaplarınızın dili hem çocuklara hem de yetişkinlere hitap eden bir dil. Çocukların da okuması için yazmak, daha mı zordur yetişkinlere yazmaktan?

Çocuk edebiyatı, öznesi çocuk olan fakat geçiş dönemi edebiyatıdır. Çocuk edebiyatının dili'ni çocuk gerçekliği belirler. Çocuğa göre yazılmış bir edebiyatın okuru ise yalnızca çocuklar değildir. İyi bir çocuk kitabının ilk okuru çocuk olmakla birlikte, bir çocuk kitabı her yaştan yetişkin tarafından okunabilmelidir… Çocuk edebiyatının yaşının küçüldüğü bir evredeyiz. Bu yaş küçüklüğü konusunu medya kuşatması üzerinden ayrıca konuşmak gerekir... Bebeklik, ilk çocukluk, orta çocukluk ve ergenlik dönemi çocuk edebiyatının içeriği çok farklıdır. Çocukluk çağlarına yönelik edebiyatın kendi içinde zorlukları vardır. Çocuk kitabı yazarlığı ve çizerliği hafife alınacak bir alan değil. Çocuk bakışına sahip olunmadan ne çocuk kitabı yazarlığı ne de çizerliği söz konusu olabilir… Edebiyat ve sanatın hiçbir türü kolay ve zor kavramları ile de açıklanamaz. Kime göre kolay ve kime göre zor?. Yazdıklarınızı çocuğun okuması, beğenmesi, tekrar okuması mümkün oluyor mu? Bu da yetmez: Çocuk, kitabınızın üzerine konuşabiliyor mu? Her çocuktan okuduğu çocuk kitabını onaylamasını bekleyemeyiz. Nobel edebiyat ödülü almış yaşayan yazarlara çağrı yapalım. Erken çocukluk dönemi çocukları için bir masal, hikâye ya da bir şarkı yazmalarını isteyelim. Yazabilirler mi? Çocuk kitabı yazarlığı sanıldığı gibi kolay değil. Çocuklar için yazanların çok azı çocuk kitabı yazarı olmayı hak etmiştir.

Çocuk kitaplarının resimlenmesi ne kadar önemli?

Türkiye'de çocuk yayınları ile çocuk edebiyatı yayıncılığı ayırımına göre yayın yapan birkaç yayınevi var henüz. Çocuk kitabını çocuk edebiyatına dönüştüren iki temel öge vardır: İç yapı ve dış yapı özellikleri. Çocuk kitabında tema, konu, ileti, tipler, dil ve anlatım kadar çizgi-resim de önemli ve belirleyicidir. Çocuk kitabında çizgi ile metnin ilişkisi kitabın yaş grubu ile birebir ilişkilidir. Çizginin-resmin metin ile uyumu kitabın çocukla buluşmasını kolaylaştırabilir… Son yıllarda Türkiye'de çok tuhaf bir durum ortaya çıktı: Çocuk kitabı resimlemesinde çocuk gerçekliğini kavramış seçkin çocuk kitabı çizerleri, Türkçe ve çocuk edebiyatı değeri olmayan metinleri resimliyorlar. Henüz çocuk gerçekliğine göre yazılmış tek bir çocuk dizesi ya da edebiyat cümlesi olmayanlara çocuk kitabı yazarlığı 'şöhreti' kazandıran bu durumun kaç kişi farkında?

Yağmurun Elleri
Mustafa Ruhi Şirin
Zambak Yayınları
2013
10 yıl önce