|

Olağanüstü bir umut etme yeteneği

F. Scott Fitzgerald, Amerikan edebiyatının en önemli klasiklerinden biri olan Muhteşem Gatsby'yi yazarken editörüne ışıl ışıl bir dünya kurduğunu söylüyor; "Ama öyle boş hayallerle süslü değil, oldukça samimi"

Gülden Tümer
00:00 - 11/01/2012 Çarşamba
Güncelleme: 23:25 - 10/01/2012 Salı
Yeni Şafak
Olağanüstü bir umut etme yeteneği
Olağanüstü bir umut etme yeteneği

Amerikan edebiyatının klasiklerinden biri olan F. Scott Fitzgerald imzalı Muhteşem Gatsby, Püren Özgören çevirisiyle bir kez daha okuyucuyla buluştu. Everest Yayınları arasından çıkan kitap, büyük bunalım öncesi 'Kükreyen Yirmiler'de Amerikan toplumundaki yozlaşmaya eleştirel bir bakış getiriyor.

Kitapta olan bitenler yazarın hayatından da izler taşıyor. Fitzgerald tıpkı kitabın kahramanı Gatsby gibi, çok sevdiği Zelda'sından yeterince parası olmadığı için ayrılmak zorunda kalıyor. İlk eseri Cennetin Bu Yakası'nı bastırmayı başardığında geliyor 'Evet' cevabı ve bir hafta sonra evleniyorlar. Öte yandan Fitzgerald da asker olarak Birinci Dünya Savaşı'na katılıyor Gatsby gibi.

İkinci Dünya Savaşı ile ünlendi

Muhteşem Gatsby edebiyat dünyasında ve sinemada kendinden sonra gelecek pek çok esere esin kaynağı olmuş, bu yönüyle edebi çevreleri derinden etkimeye başarmış bir eser. Aynı etki yazarın hayatında gözlenmiyor maalesef. Hatta kitap Fitzgerald yaşarken yalnızca iki kez basılıyor ve hayatını idame ettirme adına dergiler için kaleme aldığı kısa hikayeler kadar bile para kazandırmıyor. Sadece para değil ün de getirmiyor yazarına. Henüz 44 yaşında iken ani bir kalp kiriziyle yaşama veda ettiğinde, neredeyse tamamen unutulmuş bir isim F. Scott Fitzgerald.

Hayatının gidişatını yeterince etkilemese de Muhteşem Gatsby yazarı için oldukça önemli. 1922'de başladığı kitabını 1925 yılında tamamlıyor. Bu sırada editörü Maxwell Perkins'e, ışıl ışıl bir dünya kaleme aldığını söylüyor, bu parıltılı dünyayı salt basit hayallerle süslemediğini aksine samimi bir kitap yazdığını ifade ediyor; "İçimde şimdiye kadar hissetiğimden çok daha büyük bir güç var."

Yazım aşamasında kafasını karıştıran meselelerden biri kitaba ne isim vereceği. The Great Gatsby ismi öyle kolayca aldığı bir karar değil. Aklını en çok karıştıran ihtimaller Altın Şapkalı Gatsby ya da Trimalchio (Petronius'un Satyricon adlı romanındaki, büyük bir servete ve güce erişen azatlı köle). The Great Gatsby'de karar kılmasında eşi ve editörünün etkisi büyük. Basılmadan önce yine fikrini değiştirmek istese de editörü Perkins'in itirazı karşısında boyun eğiyor.

İkinci Dünya Savaşı'nda Amerikan askerlerine 150 bin adet basılıp daığıtılmasıyla üne kavuşan kitap, ardından sinemaya da aktarılıyor. Bu Gatsby'nin beyazperde ile ilk buluşması değil ama en ünlü olanı. 1974 yapımı filmin başrollerinde Robert Redford ve Mia Farrow var. Bu yıl da Gatsby'nin ününe ün katacağı bir yıl olacak. 2012'de vizyona girecek yeni uyarlamanın başrollerinde Leonardo Di Caprio ve Carey Mulligan yer alacak.

Yuva olmayı beceremeyen mülk

Sevdiği kadın, yeterince varlıklı olmadığı için kendini terk ettiğinde ne olursa olsun zengin olmaya karar veriyor Gatsby. İçki kaçakçılığı ya da ne gerekiyorsa. Oluyor da. Tam beş yıl sonra New York yakınlarındaki West Egg'e yerleşiyor. Daisy'nin yaşadığı East Egg'in tam karşısına. Evlerinin arsında bir göl var yalnızca. Yuva olmayı beceremeyen mülklerin karşı karşılayığı söz konusu burada.

Gatsby gölün öte yakasındaki eve bakarken yeşil bir ışık görüyor. Kitaptaki önemli sembollerden biri bu ışık. Geçmişi, birlikte oldukları güzel günleri geri getirmek için durmaksızın çabayalan bir adam var ortada. Ve bu ışığı her gördüğünde devam etmesi gerektiğini düşünüyor. Geçmişi değiştireceği geleceğe doğru; "Yarın daha hızlı koşacak, kollarımızı daha ilerilere uzatacağız. Ve güzel, aydınlık bir sabah…"

O aydınlık sabah hiç gelmiyor. Evet bir yaşam kuruyor kendine, muhteşem partiler veriyor, çevrede en çok konuşulan isim oluyor, kitabın anlatıcısı Nick (Daisy'nin kuzeni) ile tanışıp onun sayesinde Daisy'ye ulaşıyor ve hatta zenginliği ile büyülüyor Daisy'i. Ama yeniden kurduğu ilişkileri hayal ettiği gibi sonlanmıyor. Hiç bir şey hayal ettiği ya da kurguladığı gibi gitmiyor aslında.

Bir gün babası çıkıp geldiğinde Nick'e James Gatz'in nasıl Muhteşem Gatsby'ye dönüştüğünü anlatıyor. Bu konuda ne kadar kararlı olduğunu, hazırladığı listeleri. Gatsby'nin bir kitabın arkasına aldığı notları gösteriyor Nick'e;

Program

Yataktan kalkış ….................. 6.00

Halter egzersizi ve duvara boy işaretleme.................... 6.15 – 6.30

Elektrik vs. çalışma........7.15 – 8.15

Ev ödevleri .................8.30 – 16.30

Beysbol ve spor.......16.30 – 17.00

Hitabet duruş ve hal tavır

alıştırması................17.00 – 18.00

Gerekli yaratıcılık

incelemeleri............19.00 – 21.00

Genel karalar

Shafters'da ya da …'da (okunmayan bir isim ) boşa vakit harcama

Sigara içmek, çiklet

çiğnemek yok

Gün aşırı yıkan

Her hafta bir tane geliştirici

kitap ya da dergi oku

Haftada 5 dolar (üzeri çizilmiş ) 3 dolar biriktir

Annenle babana karşı daha iyi davran

Tüm bu notlara uysa da, caz çağının en güzel partilerini verse de yalnızlığına çare bulamıyor Gatsby. Hikaye hüzünlü bitiyor.

12 yıl önce