Ortaçağ dönemini, o zamanlarda yaşayan insanların nasıl düşüneceklerini bilecek kadar iyi bilen bu Eco'yu pek çoğumuz Gülün Adı romanının yazarı olarak tanıyoruz. Oysa Umberto Eco, bununla birlikte Ortaçağ estetiği ve göstergebilim üzerine dünyanın önde gelen bilim adamlarından biri. Onun bu tarafını da bilen sıkı takipçileri Ortaçağ Estetiğinde Sanat ve Güzellik adlı kitabı hatırlayacaklardır hemencecik.
Geçtiğimiz günlerde Umberto Eco'nun editörlüğünde hazırlanan Ortaçağ: Barbarlar, Hıristiyanlar, Müslümanlar adlı kitap Alfa Yayınları'nın 2500. kitabı olarak raflardaki yerini aldı. Tarih, Felsefe, Bilim ve Teknik, Edebiyat ve Tiyatro, Görsel Sanatlar ve Müzik şeklinde 6 başlık altında çeşitli uzmanların kaleme aldığı yazılardan oluşuyor kitap.
Eco, kitaba yazdığı giriş yazısında okuyucuları 'nasıl bir Ortaçağ portresiyle karşılaşmayacakları' konusunda bilgilendiriyor ve bu çağa ait kafalarımızda oluşan paradigmaları alt üst ediyor.
'Ortaçağ ne değildir?' sorusuna bir dizi cevaplar veriyor Eco. En başta Ortaçağ'ın 16 ve 17. yüzyıllar gibi bir yüzyıl ya da Rönesans, Barok dönem veya Romantizm gibi belli tarihler arasında söz konusu olan ve ayırt edici özelliklere sahip bir dönem olmadığı söyleyerek başlıyor söze.
Bu giriş metnini okuduktan sonra, önyargılarımızdan arınmış bir şekilde Ortaçağ'ın derinliklerine doğru yolculuk yapmaya başlıyoruz. Eseri bir 'tarih kitabı' gibi başından sonuna kadar okumak da mümkün, aradan ilgimizi çeken bahisleri seçerek okumak da. Kitabın yapısı buna son derece müsait çünkü.
Mesela 'Felsefe'den bahsedilen bölümde 'Binyılcı Korkular' başlığı altında çok ilginç bilgiler veriliyor. Ortaçağ'ın ilk düşünürü Augustinus'tan öğrendiğimize göre, bir melek tarafından zincirlenen ejderha 1000 yıl dipsiz derinliklerde kalacak bu 1000 yılın sonunda ejderha, yani Şeytan, kısa bir süre daha insanların aklını çelecek ve yenilgiye uğrayacaktır. Bu arada Hz. İsa ile ona inananlar da 1000 yıl hüküm sürdükten sonra kıyamet kopacaktır. Bu 1000 yıl inancına göre insanlık 31 Aralık 999 gecesini kiliselerde dünyanın sonunu bekleyerek geçirip kurtulduklarına ancak sabah inanmışlardı.
Doğudan Batıya bilgi ve kültür akışının nasıl kuvvetli olduğuna şu örnekler çok iyi gösteriyor. 'Damasko' adlı kumaş, adını Şam'ın eski adı Damascus'tan alıyor. Pazen anlamına gelen 'fustain' adı da Kahire'nin Fustat mahallesinden geliyor. İşte böyle pek çok ilgi çekici ayrıntıyla karşılaşabileceğiniz bir kitap hazırlamış bize Umberto Eco. Alanında uzman isimlerin kaleminden rahat okunabilen bu metinlere harika görseller ve haritalar eşlik ediyor.
Unutmadan söyleyelim, bu kitap serinin ilk cildi. Sırada yeni ciltler var. Siz de Ortaçağ'a 'karanlık' değil 'aydınlık' bir pencereden bakmak istiyorsanız tarih içinde keyifli bir yolculuk sizi bekliyor demektir.
Umberto Eco (editör)
Ortaçağ: Barbarlar, Hıristiyanlar, Müslümanlar
Alfa Yayınları
917 sayfa
2014
