|

Osmanlı'da kadının mektep macerası

Songül Keçeci Kurt, Osmanlı Devleti'nde kadın eğitimi düşüncesi ve modernleşme sürecinde kadınların eğitim alması için açılan müesseselerin ortaya çıkışını irdeliyor

CEM GEDİK
00:00 - 13/07/2011 Çarşamba
Güncelleme: 22:25 - 12/07/2011 Salı
Yeni Şafak
Osmanlı'da kadının mektep macerası
Osmanlı'da kadının mektep macerası

Ondokuzuncu yüzyılda bütün Avrupa'da kadınların eğitimi ile ilgili kurumlar açılırken Osmanlı Devleti de kadınların eğitimi meselesini bu dönemde ele almıştır. Songül Keçeci Kurt'un kaleme aldığı Harem'den Mektebe adlı kitap da haremdeki kadınların eğitimine kısaca değindikten sonra Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinden itibaren yenileşme çabalarına paralel olarak kadınların eğitimi düşüncesinin gelişimi ve bu amaçla açılan mekteplerle ilgili malumatı okuyucuya sunuyor. Yazar burada Osmanlı Devleti'nde kadın eğitimi düşüncesi ve modernleşme sürecinde kadınların eğitim alması için açılan müesseselerin ortaya çıkışını irdeliyor.

Kadınların klasik dönemde Osmanlı Devleti'nde yararlandığı tek eğitim kurumu sıbyan mektepleriydi. Medreseler kızların eğitim alabildiği bir kurum değildi. Harem ise toplumun genelini kapsamasa bile bu dönemde kadınların eğitim aldığı en sistemli ve düzenli kurumdu. Kitapta haremdeki kadınların eğitimi konusuna değinilerek okuyucuya haremle ilgili önemli bilgiler sunuluyor. 16.yy'a kadar haremle ilgili bilgilerin çok kısıtlı olduğunu söyleyebiliriz. Ancak bu tarihten sonra saray içerisinde yaşanan çekişmelerin devletin çeşitli kademelerini etkilemesi üzerine bu kurumdan sık sık bahsedilmeye başlandı. Kurt, bu kitabında Batılı yazarların ürettikleri hayali tasvirlerin gerçekçi olmadığını haremdeki kadınların eğitimi konusuna değinerek ispata çalışıyor.

Kız rüşdiyeleri nasıl açıldı

Eğitimin Osmanlı Devleti'ni geride kalmaktan ve çöküntüden kurtarma çabalarının bir basamağı olarak görülmeye başlanmasının ardından önce askeri eğitim alanında bir takım yenilikler yapılmıştı. Ardından sivil halkın ve kızların eğitimi meselesi de gündeme geldi. Tanzimat dönemi kadınlara resmî eğitimin verilmeye başlandığı bir devirdir. Bu dönemde sıbyan mektepleri ile ilgili düzenlemeler yapılarak kız çocuklarının bu okullara devamı sağlanmaya çalışılmıştır. Erkekler için rüşdiye mekteplerinin açılışının ardından kızların eğitimi meselesi gündeme gelmiş kızlar için de rüşdiye derecesinde okulların açılması düşünülmüştür. Kız rüşdiyeleri zamanla ilk önce İstanbul'da olmak üzere ülkenin çeşitli bölgelerine yayılmıştır. Kızlar için açılan bu okulların ders programları, öğretmenleri, ve öğrenci sayıları kitapta ayrıntılı bir biçimde bulunuyor. Ayrıca bu süreç içerisinde yaşanan aksaklıkları düzenleyebilmek amacıyla yapılan kanuni düzenlemelere de yer verilmiş. Kızlar için açılan okullar, okulların ders programları, öğretmenleri, öğrenci sayıları kitabın önemli bir bölümünü oluşturuyor.

Tanzimat döneminde kadının eğitimi konusunda başlatılan olumlu girişimler özellikle II. Abdülhamid döneminde büyük gelişme göstermiş. Bu dönemde özel kız mekteplerinin sayısı artmış, okulların kalitesi biraz daha yükselmiş ve taşrada da kız okulları açılmış.

13 yıl önce