|

Sessiz gemi ayrılalı 50 yıl oldu

Geçtiğimiz yıl, Türk edebiyatının en güçlü şairlerinden Yahya Kemal Beyatlı'nın yılıydı. Şairin Türk edebiyat ve düşünce dünyasına etkilerinin tekrar gündeme geldiği yılda onu anlatan pek çok kitap okuyucuyla buluştu.

İbrahim Oruç
00:00 - 12/03/2009 Perşembe
Güncelleme: 09:04 - 12/03/2009 Perşembe
Yeni Şafak
Sessiz gemi  ayrılalı  50 yıl oldu
Sessiz gemi ayrılalı 50 yıl oldu

Yahya Kemal Beyatlı'ın ölümünün 50. yılı olan 2008 Kültür Bakanlığı tarafından Yahya kemal Beyatlı Yılı ilan edildi. Hafızlarımıza Münir Nurettin Selçuk, Osman Nihat Akın gibi ünlü besteciler tarafından bestelenen Sessiz Gemi, Endülüs'te Raks, Aziz İstanbul, Geçmiş Yaz, Rindlerin Ölümü gibi şiirleriyle kazınan, Türk şiirinde eski ve yeniyi buluşturup yep yeni bir tarz ortaya çıkaran şair, hem edebiyat hem düşünce dünyasında derin izler bıraktı. Bir çok etkinlikle şairin ruhunun yaşatıldığı yılda, pek çok kitap da yayınlandı.


Acıdan çıldıracaktım

Kaynak Yayınları'ndan çıkan Yahya Kemal Beyatlı biyografisi Alim Kahraman imzalı. On bölümden oluşan Kahraman'ın çalışması, şairin kişiliğinin şekillenmesinde büyük etkisi olan Üsküp, Paris ve İstanbul şehirlerine odaklanıyor. Üsküp çocukluğunu geçirdiği aile ocağıdır ve şiirinin ilk kıpırdanışları bu kentte başlar. Henüz on üç yaşındayken annesini kaybeden o zamanki adıyla Ahmet Agah, onu son görüşünün hatırasını şiirine şöyle taşır: "Annemin naaşını gördümdü/Bakıyorken bana sabit ve donuk gözlerle/ acıdan çıldıracaktım"


Taşralıya ecnebi muamelesi

Üvey annesiyle sorunlar yaşayan Ahmet Agah eğitimine İstanbul'da devam eder ve ilerleyen yıllarda sevdalısı olacağı şehir onu güzel karşılamaz: 'Sirkeci istasyonuna çıktım daha inerken Sultan Abdülhamid idaresinin taşralılara karşı muamelesini hissettim. Yol tezkerelerini muayene eden komiser ve polisler dürüst ve hoyrattılar. Taşralılara ecnebi muamelesi ediyorlardı. Her taşralı İstanbul'a giderken bunu hissediyordu. 'Münevver Ayaşlı Yahya Kemal'in bu taşralılık duygusunun ömür boyu onu terk etmediğini, o yüzden Paris'e firarını da bu olguyla açıklanacağını dile getirir. İstanbul'dan Paris'e giden yolculuğu başlamadan önce Agah Ahmet olan adını Yahya Kemal olarak değiştirir. Bu dönem içinde bulunduğu psikolojiyi Hürriyet şiirinde yansıtır: "Sonsuz deniz seması kadar hür bu ülkede,/kartal kanatlarıyla düşünmekteyim bugün/ aydınlanan yüzüm bu genişlikte gülse de/kalbimde, kan sızar gibi, var gizli bir hüzün." Fransa yılları onun şiirine de farklı bir boyut getirecektir. Eski şiirin dilini yeniden biçimlendirerek gazeller yazmaya başlar. Bu fikrin oluşmasında Fransız edebiyat dergilerinin etkisi büyüktür. Devam ettiği iki fakülteden diploma alamadan Paris'ten ayrılır. Tekrar İstanbul'a dönüşler, Milli Mücadele yıllarında değişen düşünceler, milletvekili olduğu dönemleri, elçilik yılları, Türk şiirine getirdiği yenilikler ve Yahya Kemal'in tüm yönleri Kahraman'ın hazırladığı biyografide yer alıyor.

Edebiyat dergilerinin en prestijlilerinden olan Hece, Yahya Kemal sayısını hayli hacimli çıkardı. Sayının soruşturma bölümünde hayli dikkat çekici yazılar kaleme alınmış. Talat Sait Halman, Atasoy Müftüoğlu, Ahmet Oktay, Doğan Hızlan, Ertuğrul Günay, Süreyya Berfe, Ali Ayçil gibi isimlerin kaleme aldığı yazılarda şair hakkında özgün değerlendirmeler yapılıyor.


Türklük ve Müslümanlığı aynı anlamda kullandı

Atasoy Müftüoğlu Yahya Kemal'in yazdığı gibi yaşayan biri olmadığını söylüyor ve şöyle devam ediyor:"Büyük felsefi soruları ve sorunları yoktu; romantik bir tarih görüşüne sahipti. Türklük ve Müslümanlığı aynı anlamda kullandı. Türk Müslümanlığı diye tanımladığı geleneklere ilgi duyuyordu. Geçmişi inkârın neden olduğu yıkımların farkındaydı. Yahya Kemal dini bir kültürel bir kavram olarak düşündü, konuştu ve yazdı."

Yahya Kemal'in arkadaşı olan Necip Fazıl her şeye rağmen hakikiliğini koruyabildiğini dile getiriyor ve sözlerini şöyle sürdürüyor: "Sonradan dostu olduğum ve her mısra ve her kelimeme dikkat eder olduğunu gördüğüm Yahya Kemal, muhakkak ki, eşyanın dış yüzüne müstesna bir zevk ve (estetik) gözüyle bakmış , fakat ileriye geçememiş, bütün küçüklükler ve aşağılıklardan arımış, fakat büyük 'ulvi'ye yükselememiş, has ekmek yerine pasta kreması yoğurmuş ve ondan ibaret kalmış, kütük ve nakşı birbirine mezcedememiş, çileli tecritten yoksun, sadece(plastik) bir idrak.." Nesil Yayınları arasında çıkan Ramazan Balcı'nın kaleme aldığı Esir Medeniyetin Şairi Yahya Kemal kitabı da Milli Mücadele yıllarındaki Yahya Kemal'i anlatıyor. Balcı, şairliği kadar Türk-İslam medeniyetinin meseleleri karşısında aldığı tavırları yorumluyor.

Editörlüğünü Duran Boz'un yaptığı Yahya Kemal kitabı Kahramanmaraş'ta bir lise tarafından hazırlanmış. Duran Boz kitabın editörlüğünü yapmakla kalmamış, Yahya Kemal üzerine konuşabilecek en yetkin isimlerden yazılar almış. On bölümden oluşan kitap, Yahya Kemal hakkında bir araştırmaya giriştiğinizde hem size yardımcı olacak hem de yol gösterebilecek nitelikte.


Esir Medeniyetin Şairi Yahya Kemal

Dr. Ramazan Balcı

Nesil Y.

144 sayfa

Yahya Kemal Beyatlı

Alim Kahraman

Kaynak Yayınları

443 sayfa

Bozgunda Bri Fetih Düştü

Yahya Kemal Beyatlı

Hece Dergisi

576 sayfa

Yahya Kemal Kitabı

Editör: Duran Boz

Kahramanmaraş MEM

422 sayfa


15 yıl önce