Devlet memuruyum ve aile hekimi olarak görev yapıyorum. Babamın vefatıyla miras intikalinden gelen taksi plakasında 1/8 oranında payım var. Şu an taksi benle birlikte 3 kardeşin üzerine yapıldı. Kardeşlerim taksiyi işletecek, işlerin takibi için vekalet verdim. Memuriyet açısından durum nedir maaşımı etkiler mi?

Öncelikle aile hekimi olmanız nedeniyle 5258 sayılı Aile Hekimliği Kanunu'nda yer alan hükümlere göre hakkınızda 657 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanması gerektiğini ifade etmek isteriz.

Buna göre, 657 sayılı Kanun'un Ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı başlıklı 28'inci maddesinde; “Memurlar Türk Ticaret Kanunu'na göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç). Memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamaz” hükmüne yer verilmiştir.

Bu hükme göre, vekaleten de olsa adınıza taksi işletmeciliği yaptırılması ticari kazanç getirici faaliyet kapsamındadır ve sizi esnaf kapsamına sokar. Kaldı ki bu faaliyetiniz nedeniyle vergi mükellefiyeti de tescil ettirdiğiniz anlaşılmaktadır. Anlaşıldığı kadarıyla süreç muhasebeciniz tarafından yapıldığı için konunun detayları hakkında çok fazla bilgiye sahip olmadığınız anlaşılmaktadır.

657 sayılı Kanun'un 125'inci maddesinde;

Ticaret yapmak veya devlet memurlarına yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmak fiili kademe ilerlemesinin durdurulması disiplin cezasını gerektirmektedir.

Önerimiz bilmeden yaptığınız bu iş nedeniyle bir an önce memur olmayan güvendiğiniz birine devir işlemlerini yapmanız ya da hissenizi satmanızdır. Aksi takdirde bu fiiliniz kurumunuzca öğrenilirse hakkınızda disiplin işlemi yapılması kaçınılmazdır. Dua ediniz de bu fiiliniz iki yıl içerisinde öğrenilmeden zamanaşımına uğrasın.

Diğer bir durum da babanızın vefatıyla veraseten elde ettiğiniz ticari taksinin mal beyanında gösterilmesidir. Ümit ederiz ki veraseten elde ettiğiniz ticari taksiyi ek mal beyanında göstermişsinizdir.

Ek mal bildirimi, Mal Bildiriminde Bulunulması Hakkında Yönetmeliğin 10'uncu maddesinde düzenlenmiştir. Bu hükme göre; 3628 sayılı Kanun kapsamında sayılan görevlerde bulunanlar, kendileri, eşleri ve velayeti altındaki ergin olmayan yani onsekiz yaşını doldurmayan çocuklarının şahsi mal varlıklarında önemli bir değişiklik olduğunda, değişikliği izleyen bir ay içinde yeni edindikleri mal, hak, gelir, alacak ve borçlara münhasır olmak üzere ek mal bildirimi vermek zorundadırlar.

Mal varlığındaki “önemli değişiklik”, ilgili yönetmeliğin 8'inci maddesinde gösterilen (net aylıklarının beş katını aşan) mahiyet ve miktardaki malın iktisabı ile hak, alacak veya gelir sağlanması veya borçlanılması olarak ifade edilmiştir. Burada önemli olan husus; ek beyanname verilmesi için mal varlığındaki değişikliğin memurun net aylığının beş katını aşması gerekliliğidir. Diğer bir deyişle, memurun aldığı net aylık ek beyanname verip verilmeyeceğini belirleyecektir.

Örneğin, 2.500-TL net aylık alan bir memur 12.500-TL tutarında bir mal elde ettiği için ek beyanname vermek zorunda iken 5.000-TL net aylık alan bir memur 10.000-TL tutarında bir mal elde ettiği için ek beyanname vermek zorunda değildir.

Aynı kişinin her ay maaşından arttırarak biriktirdiği ve net maaşının 5 katını aşacak şekilde 30.000-TL tutarında bir meblağ için de ek mal bildiriminde bulunmasına gerek bulunmamaktadır. Çünkü bu meblağ ani bir artış olmadığı için kişinin mal varlığında önemli bir değişiklik sayılmamaktadır. Aynı kişinin veraset yoluyla edindiği taşınmaz veya herhangi bir mal, alacak, borç bulunması halinde, veraset yoluyla edinilen mallar mal varlığında önemli bir artış oluşmuşsa bu mallar için de edinilen tarihten itibaren 1 ay içinde ek mal bildiriminde ve sonu (0) ve (5) ile biten izleyen genel mal beyanı döneminde de genel mal bildiriminde bulunması gerekmektedir.

Şunu da belirtmek gerekir ki gayrimenkullerde rayiç değer yerine tapu kaydının esas alınması gerekmektedir. Aksi takdirde değerin nasıl tespit edileceği sorunu gündeme gelecektir. Bu konuda boşluk olduğunu ifade etmek isteriz.

Sonuç olarak, ticari taksi nedeniyle şahsınıza intikal eden mal varlığı net aylığınızın beş katından fazla ise intikalden itibaren bir ay içerisinde ek mal beyanında bulunmanız gerekmektedir. Şayet mal beyanında bulunmamışsanız 657 sayılı Kanun'un 125'inci maddesinde yer alan; Belirlenen durum ve sürelerde mal bildiriminde bulunmamak fiilini işlediğiniz için hakkınızda disiplin süreci başlatılarak kademe ilerlemesinin durdurulması cezasıyla karşı karşıya kalabilirsiniz. Yine bir dua da bu fiiliniz için edin de bu fiiliniz de iki yıl içerisinde öğrenilmeden zamanaşımına uğrasın.