Selami ERYILMAZ: Emekli Sandığı iştirakçisi babasının vefatı üzerine, Sandık'tan yetim aylığı alan kızı, Bağ-Kur'dan emekli aylığı da almaktadır. 2 sene önce Mekke'ye gittiğinde rahatsızlanmış, Emekli Sandığı'ndan almış olduğu Sağlık Karnesi'nden yararlanarak tedaviye başlamış ve tedavi olmuştur. Sandık, sözkonusu bayandan bu tedavi giderleri tutarını dikkate alarak, faiziyle birlikte 30.000.-YTL civarında borç çıkarmıştır. Bu hususta gerekçe olarak Bağ-Kur emeklisinin tedavi-sağlık yardımlarının bu Kurumca karşılanması gerektiğini belirtmiştir. Emekli Sandığı'na aylık 60.-YTL tutarında taksitler ödenmeye başlanmıştır. Emekli Bağ-Kur sigortalısının, yetim aylığı aldığı Emekli Sandığı'ndan daha önce kendisine hakkı olduğu için verilen Sağlık Karnesi'ni kullanarak tedavi olması nedeniyle çıkarılan borcun sigortalılıkla bağdaşır yönünü kestirmek mümkün olmamaktadır. Ayrıca emekli sigortalı, borcunu bitiremediğinde mirasçılarının sorumluluğunu ortadan kaldıran bir hüküm de yoktur. Ve Emekli Sandığı da yasal olarak tarihe karışmış kurumlar arasına intikal edeceğine göre, Bağ-Kur'un ya da bu kurumları devralan Sosyal Güvenlik Kurumu'nun borcu üzerine alarak Bağ-Kur emeklisi bayanın normal hakkı olan bu tedavi borcundan kurtarılması mümkün değil midir?
*Okuyucumuzun sorusunu cevaplamak için önce, T.C. Emekli Sandığı'nın sağlık yardımlarına değinmek istiyorum. Bu sandıktan emekli veya malullük aylığı alanların ve bunların bakmakla yükümlü oldukları aile fertleri ile dul ve yetim aylığı alanların hastalanmaları halinde muayene ve tedavilerinin sağlanması için yapılmaktadır. Sağlık yardımından yararlanacak olanlar, 1 - Sandıktan emekli, malullük, dul ve yetim aylığı alanlar, 2 - Emekli veya malullük aylığı alanların; a) Eşleri, b) Yaşları 18'den küçük olan veya orta öğrenim yapmakta ise 20, yüksek öğrenim yapmakta ise 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan erkek ve kız çocukları, c) Evli olmayan ve yardım edilmediği takdirde muhtaç duruma düşecek olan kız çocukları, d) Yaşları ne olursa olsun malul ve muhtaç erkek çocukları, e) Öz anne ve babalar, sağlık yardımından yararlanabilirler. Sağlık yardımından yararlanamayacak olanlar ise şöyle özetlenebilir: a) Özel kanunlar uyarınca sağlık yardımından yararlananlar, b) Sandıktan emekli veya malullük aylığı alanların diğer sosyal güvenlik kurumlarına tâbi görevlerde çalışan veya bu kuruluşlardan aylık alan eşleri, c) Sandıktan dul aylığı alanlardan diğer sosyal güvenlik kurumlarına tabi görevlerde çalışan veya bu kuruluşlardan yaşlılık veya malullük aylığı alanlar, sandıkça sağlanan sağlık yardımından yararlanamazlar.
Bu esaslara göre, okuyucumuzun durumunu ele aldığı Bağ-Kur emeklisi bayanın Emekli Sandığı'ndan sağlık yardımı alması mümkün değildir. Ancak bir şekil eksikliği olarak gerçekleşen tedavi işlemleri sonucu doğan maliyetin sigortalıya tazmin ettirilmesi, çağdaş sosyal güvenlik mantığı ile bağdaşmadığı da gayet açıktır. Ancak bu borcun Emekli Sandığı tarafından ödemesi yapıldığına ve bu tedavi de kabul edilen esaslar içerdiğine göre, tedavi masraflarının Bağ-Kur'a transfer edilmesi, uygun bir çözüm olurdu. Mevcut sistemde kurumlararası tedavi yardımı transferi hakkında düzenleme yapılmamış olduğundan hep sigortalılar bundan zarar görmektedirler. Bu durum, anayasal sosyal güvenlik hakkının tekliği kavramıyla da bağdaşmamaktadır. Sosyal Güvenlik Reformu da bu gibi aksaklıklara çözüm oluşturmak amacıyla yapıldığından, artık bu tür sorunlara hakkaniyete uygun çözümler de bulunması gerekmektedir. Böylece doğru bir yön tayin edilmiş olacaktır.
Bir bayan arkadaşım, ölen memur babasından dolayı yaklaşık 1 yıldır maaş almakta. Ancak yaklaşık 9 aydır da SSK'lı olarak çalışıyor. Kendisi bekâr. Acaba bekâr olmasına rağmen SSK'lı olması bu maaşı almasına engel mi?
*5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu'nun 75. maddesine göre, “Kendisinden aylık bağlanacak olanların ölümü tarihinde evli bulunmayan kız çocuklarına aylık bağlanır” düzenlemesi gereğince, kız çocuklarına aylık bağlanabilmesi için ölüm tarihinde evli bulunmamaları yeterli olmayıp, emeklilikle ilgili bir görevde çalışmamaları ve 5434 sayılı Kanun'la tanınan haklarının düşmemiş ve 77'nci maddede sayılan durumların meydana gelmemiş olması gerekmektedir. Kısaca, Emekli Sandığı'nda yetim aylığı şartlarını şöyle özetleyebiliriz: Sözkonusu kanunun 74 ve 75. maddelerine göre, a)18 yaşını, ortaöğrenim yapmakta ise 20 ve yükseköğrenim yapmakta ise 25 yaşını doldurmamış erkek çocuklarına, b)Kız çocuklarına ise evli olmamak şartıyla aylık bağlanır. Ancak kız veya erkek olsa da çalışamayacak derecede malul olanlarına evlenseler dahi yetim aylığı verilir. Burada en şanslı olanlar, memur çocuklarıdır. Bahse konu SSK sigortalısı bayan, Emekli Sandığı iştirakçisi olmadığı gibi, bu sandığa tâbi bir görevde de çalışmadığından, mevcut şartlar itibariyle, yetim aylığı kesilmeyecektir. Yani kanımca bu maaşı almasına engel bulunmamaktadır. Reformla gelen düzenleme, ayrıca ele alınacaktır.
