27.11.2012 tarihinde yürürlüğe konulan yönetmelikle önümüzdeki yıldan itibaren okullarda kılık kıyafet serbest oldu. Yeni Şafak''ta birkaç kez üniformacılığın öğrencileri okuldan soğuttuğunu bu anlamda eski yönetmeliğin mutlaka değiştirilmesi gerektiğinin altını çizmiştik. MEB Bakanı Sayın Ömer Dinçer göreve geldiği günden bu yana yerinde bir kararlılıkla eğitim alanında özgürlükçü adımlar atıyor. Epeydir çocukları mağdur eden yönetmelik -eksiklikleri olmasına rağmen- Resmi Gazeted'e yayımlandı ve önümüzdeki yıldan itibaren de yürürlüğe sokulacak.
Resmi Gazete'de yayımlanan yönetmeliğe göre; ''Okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve liselerde kılık ve kıyafet serbesttir. Öğrenciler, okul, sınıf ve şubelerde tek tip kıyafet giymeye zorlanamaz. Ancak, velilerin en az yüzde altmışının muvafakatiyle, Millî Eğitim Bakanlığı'na bağlı özel kurumlara ait okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve liselerde 4'üncü maddede yer alan sınırlamalara uyulmak kaydıyla, okul yönetimlerince okul kıyafeti belirlenebilir. Kız öğrenciler, imam-hatip ortaokul ve liseleri ile çok programlı liselerin imam-hatip programlarında tüm derslerde, ortaokul ve liselerde ise seçmeli Kur'an-ı Kerim derslerinde başlarını örtebilir'' deniliyor.
4. Maddede ise "Kılık kıyafet sınırlamaları" getiriliyor. Buna göre;
Öğrenciler; öğrenim gördükleri okulun arması ve rozeti dışında nişan, arma, sembol, rozet ve benzeri takılar takamayacak. Yırtık veya delikli kıyafetler ile şeffaf kıyafetler, vücut hatlarını belli eden şort, tayt gibi kıyafetler ile diz üstü etek, derin yırtmaçlı etek, kısa pantolon, kolsuz tişört ve kolsuz gömlek giyemeyecekler ve ayrıca siyasî sembol içeren simge, şekil ve yazıların yer aldığı fular, bere, şapka, çanta ve benzeri materyalleri kullanamayacak ve giyemeyecekler. Yönetmelik öğrencilere eskiye oranla bir hayli serbestlik getirmekte ne var ki başörtüsünün sadece İHL''ler ile sınırlandırılması bir eksiklik olarak görülmelidir. Keza gündeme gelmişken öğretmenlere de bu serbestliğin tanınmamış olması da ayrıca bir başka eksikliktir.
Kıyafet özgürlüğünün okullarda zengin fakir ayrımını tetikleyeceği bahanesiyle tek tip üniforma dayatmasını meşru göstermeye çalışanlar var. Oysa çocukları aynı elbiseleri giydirerek eşitlendikleri duygusu vermeye çalışmak onları hayatın gerçekliğinden kopartmak demektir. Aslında çocuklar bir bakıma kandırılıyor. Çünkü aynı elbiseler onların aynı sınıfa ait olduklarını göstermiyor çünkü diğer okul araç gereçleri, pahalı çanta çeşitleri, kalem, beslenme ve babaların arabaları gibi daha birçok konuda onlar zaten dışarıda var olan hayatın gerçeklerinden haberdarlar. Kaldı ki bugün kayıtlar adrese dayalı sistemine göre yapıldığından muhitler aşağı yukarı aynı durumdadır. Serbestlik her zaman olduğu gibi her yıl en az iki üniforma almak zorunda kalan fakir ailelerin işine yarayacaktır. Dolayısıyla yeni düzenlemeye karşı çıkanların argümanları zayıf kalmaktadır. Burada asıl amacın bireysel özgürlüklerin yerleşmesini engellemek olduğu apaçık ortadadır.
Görüldüğü gibi memurların nasıl ve ne şekilde giyineceği ilgili kanun gereği belirlenmiştir. Oysa bugün öğretmenler de kendi kıyafetlerini kendileri belirleyebilmelidir. Okullar, gelinen noktada artık demokrasinin, özgürlüğün ve bireysel tercihlerin yer ve imkân verildiği mekânlar olmalıdır. Çünkü eğitimcilerin ve öğrencilerin özgürleştirildiği, bireysel tercihlerine saygı duyulduğu bir ülkede eğitimin kalitesi de artacaktır.
Yıllardır tek tip kıyafet dayatmasıyla disiplinli birer vatandaş olmaları beklendi insanlardan. Oysa bu tür bir üniformacılık anlayışı bireysel özgürlüklerin gelişmesini ciddi manada engelledi. Militarist eğitim anlayışının en somut örneklerinden biri olan bu uygulamaların bireye ciddi bir itaat kültürü empoze etmeye çalıştığı aşikârdır Dolayısıyla öğrencileri zengin ve çeşitli düşünme tarzlarından hep yoksun bırakmıştır. Bu yüzden eğer bireyi ve değerlerini önceleyen bir eğitim anlayışının yerleşmesini arzu ediyorsak, tek-tip kıyafet dayatmasına, militarist başka türlü uygulamalara da karşı olmamız gerekmektedir. Ne yazık ki bazı eğitim sendikaları bu tür yeniliklere ve bireyin tercihlerine saygı duyan bazı uygulamalara karşı anlamsız bir tutum ve tavır geliştirmektedirler. Oysa bir eğitim sendikasından beklenen tam tersi olmalıdır. Eğitimin tercihlere açık, yenilikçi ve özgür olması bir eğitim sendikasını neden rahatsız eder? Oysa bu bakış açısı bireyi tamamen kontrol edilebilir, itaatkâr bir konuma indirgeyen bir bakış açısıdır.
Türkiye''de eğitim eski yasa ve yönetmeliklerle bir zihniyet sorunu olarak hala güncelliğini korumasına rağmen yeni eğitim reformuyla birlikte olumlu adımlar da atılmıyor değil. Resmigeçit törenlerinde yapılan düzenleme, kılık kıyafet serbestliği gibi alanlarda yapılan yenilikler olumlu ancak daha atılması gereken ciddi adımlar bulunmaktadır. Bunlardan birisi her gün çocuklara askeri komutlarla ezberlettirilen ''andımız'' adlı yemin metninin kaldırılması olmalıdır. Bilindiği gibi yeni sistemde çocuklar 5,5-6 yaşında okula başlamaları kararlaştırıldı. Bu bir bakıma 5-6 yaşındaki çocuklara rahat hazır-ol komutlarıyla andımız okutturulması anlamına da gelmektedir. Oysa bu durum pedagojik ilkelerle bağdaşmayan bir uygulamadır. İkinci olarak ders kitaplarının içeriği revize edilmelidir. En önemlisi de eğitim, gerek anlayış ve gerekse uygulama alanı olarak toplumun beklentilerine cevap verebilecek özgürlükçü bir çerçevede ele alınmalıdır. Kısacası eğitim ideolojik endoktrinasyon kurumu olmaktan çıkartılmalıdır. Eğitim bireyin doğasına uygun düşmelidir. Çünkü hayat sanılanın aksine mekanik ve dosdoğru bir çizgiden ibaret değildir. Bu bakımdan eğitim bireyin özgürce gelişimine olanak verecek biçimde tüm yasa ve uygulamalarıyla yeniden dizayn edilmelidir.
(ufukcoskunn@gmail.com)
