Adalet Bakanı Cemil Çiçek, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) Türkiye aleyhine yapılan başvuru sayısının 9 bin 591 olduğunu, bu başvurulardan 567'sinin 'ihlal' kararıyla sonuçlandığını açıkladı. Türkiye, AİHM'e yaptığı başvurusu haklı bulunanlara toplam 33 milyon avro (55 trilyon lira) ödedi.

ANAP Şanlıurfa Milletvekili Turan Tüysüz'ün soru önergesini cevaplayan Adalet Bakanı Cemil Çiçek, AİHM'in Türkiye ile ilgili kararlarının dökümünü verdi. Çiçek, AİHM'e yapılan başvuruların genellikle 7-8 yılda sonuçlandığını, halen sonuçlanan davaların 1990'lı yılların ortalarında ya da ikinci yarısında yapılmış başvurulara dayandığını bildirdi. AİHM kararlarının çoğunluğunun Türkiye aleyhinde çıkmasını başvuruların 90'lı yıllarda yapılmış olmasına bağlayan Çiçek, "Türkiye'nin mevzuat ve uygulamalarının Avrupa normları ile tam uyumlu olmadığı dönemde meydana gelen olaylardan kaynaklanan başvurularda, yüksek oranda 'ihlal' kararı verilmesi ya da Türkiye'nin dostane çözüm yolunu tercih etmesinin kaçınılmaz olduğunu" belirtti. 2001 yılından itibaren AB'ye uyuma yönelik hukuk reformlarının hız kazandığını kaydeden Çiçek, bu dönemde AİHM'e yapılan başvuruların henüz sonuçlanmadığına dikkat çekti.

Aleyhte 9 bin başvuru

Çiçek, 2004 sonu itibariyle AİHM önünde Türkiye hakkındaki başvuru sayısının 9 bin 591 olduğunu, bunlardan yaklaşık 4 bininin hükümete iletildiğini açıkladı. Başvuruların Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) birden fazla maddesinin ihlali iddiasını içerdiği için konularına göre dökümünün yapılamadığı belirtildi. 'Kabul edilemez' bulunan başvurular konusunda yalnız başvuru sahibine bilgi verildiği için sayısı bilinmiyor.

AİHM, hükümete ilettiği 4 bin başvurudan 250'sini sonradan 'kabul edilemez' bulurken, sadece 49 başvuruda Türkiye lehine karar aldı. Buna karşılık 567 başvuruda Türkiye'nin Sözleşme'yi ihlal ettiğini belirleyerek aleyhte karar verdi.

İhlal kararı ile sonuçlanan başvurular için Türkiye yaklaşık 18 milyon avro ödemeye mahkum edilirken, 'dostane çözüm' ile sonuçlananlar için de yaklaşık 15 milyon avro tazminat ödendi.

ASLIHAN ALTAY KARATAŞ / ANKARA

Türkiye 'dostane çözüm'den yana

Özellikle 90'lı yıllarda açılan davaların çoğunda 'insan hakları ihlali' suçundan mahkum edilen Türkiye 'dostane çözüm' yolunu tercih etmeye başladı. AİHM, başvuruları ön şartlar açısından 'kabul edilebilirlilik' kararı verdikten sonra, esas hakkındaki incelemesinden önce, taraflara 'Dostane Çözüm' önerebiliyor. Taraflar, yani bireysel başvuru sahibi ile devlet, kendi aralarında uzlaşırlar ve bu uzlaşma da mahkemece benimsenirse, başvuru sonuçlanmış oluyor. 'Dostane Çözüm' Türkiye'nin insan hakları ihlalleri konusundaki kötü imajının değiştirilmesi noktasında önem kazanıyor. Çünkü 'Dostane çözüm' yoluyla bir sonuca ulaşılamadığı takdirde mahkeme başvuruyu esastan inceliyor.

Sicile olumsuz işleniyor

Mahkeme başvuru sahibinin sözleşmede tanınan bir hakkının devlet tarafından ihlâl edildiği kanısına varırsa, Türkiye'nin siciline 'olumsuz bir leke' daha ekleniyor. AİHM, hak ihlalinden suçlu bulduğu ülkeyi tazminat ödemeye mahkum ediyor. Bağlayıcı olan AİHM kararlarının uygulanıp uygulanmadığı Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından denetleniyor.

« Geri Dön