Süper bütçeye süper vergiler

Talebin kısılmasında hükümet vergileri araç olarak kullanma eğiliminde. Piyasadan parayı çekerek mal ve hizmet talebine yönelmesini engellemek istiyor.

Bu konuda ilk akla gelen yöntem KDV oranlarının artırılması. Akıl kabul etmese dahi hükümetin niyeti bu yönde.

2001 yılı taslak bütçe rakamları hükümetin yeni vergilerin neler olabileceği konusunda fikir vermektedir.

Gelir vergisi

Gelir vergisinden başlayalım. Gelir vergisinin 2001 yılında % 34 oranında artması öngörülüyor. Normal şartlar altında gelir vergisinin bu kadar artması çok zor. Piyasa şartlarından biliyoruz ki, beyannameli gelir vergisi mükelleflerinin 2000 yılı performansları iç açıcı değil. % 34'lük artış oranını yakalamak için hükümet gelir vergisi oranlarını artırabilir, kamu kağıtları faiz gelirlerine tevkifat uygulamasını başlatabilir, mevduat faizi ve repodaki stopaj oranlarını yükseltebilir. Bunları tek olarak uygulayabileceği gibi birlikte de yürürlüğe koyabilir.

KDV

2001 yılı bütçe rakamlarından KDV oranlarında artışın düşünüldüğü sonucu çıkmaktadır. Bütçe taslağında, dahilde alınan KDV miktarının % 38 ve ithalde alınan KDV miktarının % 68 oranında artışı hedeflenmiştir. 2000 yılı için TÜFE oranının % 12 olarak tahmin edildiği dikkate alınırsa, KDV oranları artırılmadan hedefin yakalanması imkan dışıdır.

KDV tahsilatı ile enflasyon oranı arasında doğrusal bir ilişki olduğu bilinmektedir. Enflasyon oranı % 12 olarak gerçekleştiği taktirde KDV tahsilatında da bu orana yakın bir oranda artış meydana gelir. Oran sabitken, ithalde alınan KDV rakamının % 68 oranında artması için ithalatın bir önceki yıla göre yaklaşık olarak % 45 oranında artması veya dövizde ciddi oranlarda devalüasyon olması gerekir. Bu iki seçenek beklenmediğine göre KDV oranında artışın dışında bir tercih bulunmamaktadır.

İthalde alınan KDV tahsilatındaki artış oranının, dahilde alınan KDV oranına göre yüksek belirlenmesinin nedeni, KDV oranındaki artışın aynı oranda ithalatta alınan KDV miktarına yansıması gerçeğidir. İthalatta KDV kaçağı çok düşüktür. Aynı değerlendirme dahildeki KDV tahsilatı için geçerli değildir. Kaçak oranı yüksektir ve oran yükseldikçe kaçırma eğilimi artar. Bu nedenle, iç ve dış KDV tahsilat tahsilatında artış oranları farklı belirlenmiştir.

Diğerleri

Ek vergide % 53'lük artış hedeflenmiştir. Bunun anlamı şudur: Hem ek vergilerin süresi uzatılacak ve hem de ek vergi oranları artırılacak.

Damga vergisi oranları ikiye katlanacak. Zira, 2001 yılı taslak bütçesinde damga vergilerinin % 103 oranında artacağı tahmin edilmektedir.

Harç oranları da yaklaşık olarak % 50 oranında artırılacaktır.

Taşıt alım vergileri 2001 yılında % 100 oranında artırılacak. Bunun dışındaki bir yöntemle Maliye, taşıt alım vergisi tahsilatını, 2001 yılı bütçesinde öngörüldüğü gibi % 119 oranında artıramaz.

Motorlu taşıtlar vergisinde ise % 25 civarında artış beklenebilir.

Artırılmayacak vergiler

2001 yılı bütçe rakamlarından, Kurumlar Vergisi, Veraset ve İntikal Vergisi, Akaryakıt Tüketim Vergisi, Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi oranları veya miktarlarında 2001 yılında artış olmayacağı anlaşılmaktadır. Zira, bu vergiler için ya çok küçük oranlarda artış ya da azalış öngörülmektedir.

Hükümet, Deli Dumrul'u mumla aratacağa benziyor. Tarihin en ağır vergi dönemi yakında başlayacak. Ve yine de enflasyonda beklenen düşüş ve cari işlemlerde denge sağlanmayacak. Milli gelirin % 20'sini elde eden % 1'lik kesim yeni vergilerden rahatsız olmayacak, ancak milli gelirin % 20'sini elde eden % 50'lik kesim perişan olacak.