Âşık ve yalnızlık

Aşk, âşığın kalbinde bir başına gelişen bir ateştir ya da ateşten bir duygudur. Bachelard'ın dediği gibi "alev yalnızdır, doğal olarak yalnız; yalnız kalmak ister." (Bir Kandilin Alevi, çev: Fahrettin Arslan, YediGece Kitapları, s. 34). İki mumun alevini birleştirmeye çabalayan fizikçinin boşuna emeği: her âşık, kendi alevinin biricikliğini korumayı sürdürecektir! Burada, sevenin ve sevilenin bir başlarına yaşadığı yalnızlığa bir telmihte bulunulduğu gibi; her bir sevenin bir başınalığı da anlatılmak istenmektedir. Ancak bu durum, Bachelard'ın dediği gibi, iki tutuşmuş gönül için talihsiz bir simge oluşturmuyor; bilakis, tutuşmuş olan her bir gönülün kendi yalnızlığını yaşayabileceği bir biriciklik ortamının varlığı dile geliyor/getiriliyor.

Bu duruma (bu yalnızlık haline) niçin âşığın kaderidir demekten kaçınalım? Biliyoruz ki, hiçbir âşık kendine bir dert ortağı bulamaz. Bulduğunu sandığı her defasında yanıldığını görür ve hüsrana uğrar. Aşık için Leyla'nın sohbeti geçmeyen bir meclis oturup dinlemeye, hatta tahammül etmeye değmez bir meclistir. Kaldı ki, Leyla'nın sohbetinin geçtiği meclis bile sıkıcı olabilir. Çünkü Leyla'nın sohbetini eden herkes, âşık indinde Leyla'nın ağyarıdır. Hiçkimse Leyla'yı âşığın anladığı kadar ve onun gibi anlayamaz. O dıştan yaklaşmalar, dıştan konuşmalar; o, içinde beslenmemiş, yangını bulunmayanlar Leyla'yı nasıl anlayabilir ki, anlatabilsin! Yanmayan birinin Leyla'dan söz açması yavan ve iticidir.

Aşığın yalnızlık haline bakarak, onda daima marazi bir hal görme eğilimi taşırız. Çünkü âşık halini (yalnızlığını) kimseyle paylaşmaz. Bu duygu onda öylesine köklüdür ki, kendisi hakkında söylenebilecek herşey ona vız gelir. Hakkında "mecnun" olduğuna ilişkin söylenti âşığın kulağına erişmemiş değildir; ama âşık bu söylentiye metelik vermez, o kadar ki, gülüp geçmeye bile tenezzül etmez.

Kendi yalnızlığıyla kuşatılmış olan âşık, bu durumuyla, bir başına bir "gizli cemiyet" oluşturur. O cemiyetin sırları vardır, bu sırlar yalnızca âşığın kendisine açık ve yalnızca ona mahremdir. O cemiyetten içeriye adım atmayanlara, o cemiyetin üyesi olmayanlara bu sırlar ifşa edilmez. Bu, aynı zamanda sırrın kutsallığının korunmasına gösterilen titizlikten ileri gelir. Çünkü açıklanan sır, hiç bir zaman gerçek muhatabını bulamayacağından sırrın hikmetine de zulmedilmiş olacaktır. Bu itibarla, âşığın yalnızlığı, bir tarikat sırrı gibi kutsanarak korunur. O sırrın tartışılmaya açılması, onu anlamayanların tartışmasına ve dolayısıyla bir abesin tartışılmasına dönüşeceğinden, daima tehlikelidir. Aslında böylece ağyar da korunmuş olmaktadır: anlamadığı ve asla anlayamayacağı bir konu üzerinde münasebetsizce oyalanmasına fırsat verilmemek suretiyle..

Böylece yalnızlığın âşığın kalesi olduğunu ifade etmiş oluyoruz. Aşık yalnızlığı bir kale olarak kullanarak hem bir başınalığını korumuş, hem de "saldırılara" karşı koruma sağlamış olur. Aşığın içinde gelişen ateş onun yalnızlığıyla özdeştir. Ve başkalarıyla paylaşılamaz olan bir şeydir. O ateşe dışardan bakılabilir ve seyredilebilir, ama o ateşin alevinde ısınmak isteyenleri hüsrana uğratır. O ateş, âşığın kalbinde küllenmeden, fakat boyuna kendi kendini körükleyerek yanıp durur: ateşin (ve dolayısıyla âşığın) yalnızlığı, bu yalnızlığın kendi üstüne çevirilmiş bilinci onu kızıştıran, kızgınlığını (ısısını) çoğaltan bir unsurdur: bu ateş yandıkça gevşemez, kızışır. Kızışır da kızışır.