Enflasyonla dostluğu kesmek şart

 
Bilinçli tüketici davranışı oluşturulmadan sağlıklı fiyat yapısını ummak hayalcilik olacaktır.

Hayat pahalılığından şikâyetin sürekli yükseldiği, en azından çeyrek asırlık tarihî süreçte, bugünün siyasî iradesini toplumsal iradeye dönüştürecek yoğun bir uzlaşma ortamı üretmeye yönelik çabaların anlamlı bir boyut kazanabildiğini söyleyemiyoruz. Henüz toplumumuzda enflasyonu yenme iradesi, yeterli dozuna varamamıştır. Ancak piyasadaki iktisadî davranışını irdelediğimiz her bireyin yeterince kaynaklarını verimli kullanma amaç ve becerisi gösteremeyeceğini de iddia edemeyiz. Öyleyse bilinçli iktisadî kararlar alabilen bireylerden müteşekkil piyasanın uzun dönemde enflasyonu yenme başarısının da mimarı olabileceğini yabana atmamak gerek. Ancak bu davranış bilincine varılır iken, en başta enflasyonla dostluğu pekiştiren taleplerin önüne geçilmesi gerekmektedir. Bilinçli tüketici davranışı oluşturulmadan sağlıklı fiyat yapısını ummak hayalcilik olacaktır. Pahalı satanın malını almamak, hatta rekâbeti önleyici davranışlar yapan tüm piyasaya bütün tüketicilerin vazgeçemediği alışverişleri dışında ortak tavır koyabilmesini sağlayabilmek ve böylece enflasyonla dostluğu kesebilme şartını yerine getirebilmek çok önemli. Kısaca böyle bir altyapı hazırlanmadan enflasyon sorununu çözüme kavuşturmamız mümkün gözükmemektedir.

Enflasyonu yenme tavrına kilitlenmiş bireylerden oluşan toplumsal altyapı nasıl oluşturulabilir? Bunun için ilk önce enflasyonun varoluş şartlarının çok iyi öğrenilmesi gerekmektedir. Enflasyonun arz yönlü ve talep yönlü şartlarını kavramadan tavıralışı kestirmek zorlaşmaktadır. Bunun için ortalama bireyin kavramakta zorlanmayacağı bir tarzda iktisadî bilgi birikimi elde edilmelidir. Bu konuda hazırlanacak bilgilendirme programında hata edilmemesi de gerekmektedir. Uluslararası deneyimlerden de yararlanarak, psikolojik, sosyolojik ve iktisadî nitelikleriyle enflasyon karşıtı kültür birikimi üretilip benimsetilebilmeli. İkinci olarak enflasyonla savaşmanın yoğun disiplin gerektirdiğinin iyi bilinmesi çok önemli. Disiplin, hükümet kararlarında tutarlılık, iktisat politikasında istikrar; birey davranışlarında kararlılığı zorunlu kılmaktadır. Piyasanın yalpalamaya, tutarsızlığa tahammülü yoktur. Enerji girdisi fiyatlarında tutarsızlık da disiplinsizlik örneği oluşturabilir. Kısaca enflasyonla mücadelenin disiplininin bozulmaması şarttır. Bireylerin bu yönde de bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Üçüncü olarak sivil toplum örgütleri, enflasyonu önleme programını desteklemelidir. Örneğin sendikalar gerek arz yönünden gerekse talep yönünden enflasyonist taleplerde bulunmamalı; toplu iş sözleşmeleri görüşmelerinde enflasyonla mücadele programı dikkate alınmalıdır. Tüketici Dernekleri, Üretici Dernekleri de enflasyonu önleme projesinde aktif nitelikli girişimlerde bulunmalıdırlar. Gerek hammadde fiyatları ve kâr marjlarında gerekse perakende fiyatlarında enflasyonu düşürme politikasına uyulmasını teminde sorumluluk bilincini yerleştirmelidirler. Bu anlamda daha söylenecek çok şey var.

Hemen özetle vurgulamalıyız ki, uzlaşma sağlanarak enflasyonu düşürme programının uzun soluklu yaşaması; öncelikle % 25'e, ikinci yılda % 12'ye, üçüncü yılda % 10'un altına düşürülebilmesi; ve bu düşmenin kalıcı nitelik kazanması; faiz vb. iktisat politikalarının bu yönde tatbiki gerekmektedir.