Devlet Tiyatroları'nda (DT) olan-biteni izliyorsanız, biliyorsunuzdur: Kültür Bakanlığı DT genel müdürünü görevden aldı. Aynı genel müdür bakanlık koltuğunda bir DSP'linin oturduğu dönemde de görevden alınmış mahkeme kararıyla yerine dönmüştü. Yine aynı durum olabilir, yargı devreye girip bakanlık tasarrufunu değiştirebilir. Ancak, görüyorsunuz, DT câmiası ayakta; sanatçılar eski genel müdürün göreve iadesini talep ediyorlar...

Kurumsal olarak, DT, yarı-özerk bir statüye sahip; ancak yine de yapılan işlemin yasaya uygun olduğu belli. Yasaya aykırılığın iddia edileceği merci de mahkemeler... Bu sebeple, konunun toplu eyleme dönüştürülmesinin pek bir anlamı bulunmuyor. Bazısını film ve dizilerden tanıdığı sanatçıların protesto eylemlerini sessizce izlemeyi yeğliyor kamuoyu. Medyada da eylemlere fazla bir destek görünmüyor. Ortalık yatıştığında DT'nin imajında ciddi bir kırılma görülebilir.

Olayın güncellik taşıyan yönünü bir tarafa bırakarak sorunun temeline inmekte yarar var. Sorunun temelinde "Türkiye'de devletin tiyatrosuna hâlâ ihtiyaç var mı?" sorusu yatıyor. Tiyatrocu devlet memuru, devlet tiyatro patronu olduğunda sık sık bugünküne benzeyen sıkıntıların yaşanması doğal. DSP'li bakan ile Ak Partili bakanı genel müdür konusunda aynı noktada buluşturan da işte bu garabet.

Yeni kurulan ve sıfırdan örgütlenen bir devlet yönetiminin sanatla ilgilenmesi ve onu kendine bağlamak istemesi elbette doğal. Bunun ideolojiden ekonomik imkânlara kadar pek çok sebebi bulunuyor. Devlet, ister istemez, sanatçıyı ve sanatı korumak zorundaydı kendisini yeniden konumlarken... Ancak, bugünün gelişmiş Türkiyesi'nde aynı düşüncelerle tiyatroyu devletin güdümünde tutmanın bir anlamı yok.

Bakanlığın atama tasarrufuna 'başkaldırı' yöntemiyle karşı çıkmak yerine, sanatçılar, kendilerini siyasî iktidarların müdahalesinden bütünüyle uzaklaştıracak köklü bir yeniden yapılanmayı savunmalılar. Bunun yolu da, devlet tiyatrolarını devletten ayırmayı göze almaktan geçiyor. Opera ve bale gibi seyirlik sanatlar devletin himayesine hâlâ muhtaç olabilirler; ancak kendine izleyici bulmakta zorlanmayan kaliteli oyunculardan oluşan bir kurumun, kendi kanatlarıyla uçamayacağı herhalde düşünülemez. 'Deneme tiyatrosu' mâhiyetinde küçük bir birim devlet tarafından korunabilir, ancak tiyatroların geri kalanının devletle irtibatı kesilmelidir.

Şu sırada yapılması gereken, devletin tiyatrodan bütünüyle elini çekmesiyle sonuçlanacak kapsamlı bir yapılanmadır.

Devlet, ödenekli olmayan, özel çalışan tiyatrolara da destek veriyor. Devletten özerkleşen tiyatrolar da, hiç değilse ilk yıllarda, bütçe imkânları nispetinde mâli destek almayı sürdürebilir. Ancak, nihâî amacın mâli açıdan da özerklik kazanmak olduğu unutulmadan... Kendi kendini yöneten, geliriyle büyüyen bir tiyatromuz olduğu için hepimiz bugünkünden daha fazla seviniriz. Devlete dayalı bir tiyatronun 'ideolojik' açıdan bağımsızlığı nasıl iddia edilebilir? Bugünkü takışma 'yönetimsel' olsa bile, yarınki tartışma mutlaka 'ideolojik' odaklı olacaktır zaten...

Hükümetler, dar bütçe kaynaklarını planlarken tiyatroya ödenek ayırmayı herhalde sırf 'sanat' kaygısıyla düşünmezler. Bugünkü hükümet düşünse yarınki farklı davranabilir. Birbirinden çok farklı iki hükümetin kültür bakanları benzer bir tavır sergilemişlerse, bu duruma, bir de bu açıdan bakmakta yarar var.

Her yenilik biraz cesaret ister. Ödenekli tiyatroların yeniden yapılanma sırasında kendilerini boşlukta hissetmeleri doğaldır. Ancak, bunu göze alabildikleri taktirde, sanatçılar, kamuoyunun direnişlerine saygı ile mukabele ettiğini göreceklerdir. Aksi halde, 'çıkar kavgası' görüntüsü yaralayıcı olacaktır.

Tiyatro küçük çıkarlara âlet edilmeyecek kadar saygın bir sanat dalıdır.

FEHMİ KORU

Künye

Temsilcilikler

Abone Formu

Mesaj Formu

Online İlan