Dünyaca tanınmış markaları üreten firmalar, kalitenin yanı sıra son yıllarda tüketici tercihleri arasında önemli yer tutan "insan hakları'nı, hem kendi fabrikalarında, hem de fason üretim anlaşması yaptıkları fabrikalarda, "temel kriter" olarak aramaya başladılar. Üretimde daha önce sadece kaliteye öncelik veren ünlü firmalar; bilinçli tüketici sayısının artmasıyla birlikte önce "çevre" faktörünü ön plana çıkardılar. Son yıllarda ise "insan hakları" aranılan diğer bir kriter haline geldi.

Yarattıkları markalarla dünya piyasalarına hakim olan firmaların büyük çoğunluğu, üretimlerini, merkezlerinin yanı sıra değişik ülkelerde fason olarak gerçekleştirdikleri için, tüketiciye sundukları ürünlerin tüm aşamalarında, insan haklarının korunmasını da temel kriterler arasına aldılar. 1991 yılında Levi's firmasının öncülük yaptığı denetimleri, Reebok, GAP ve Nike gibi ünlü firmalar da uygulamaya başladı. 2000 yılından önce, müşteriler tarafından önce sipariş verilip sonra insan hakları denetimleri yapılırken, son iki yıldır siparişten önce denetimlere başlandı.

İnsan hakları prensipleri fabrikalara asılıyor

Atina'da 29 Kasım 2001'de yapılan firmalar ve fason üreticiler toplantısında, insan hakları konusu ele alınarak, bu konuda ortak bir metin hazırlanması için çalışmalar başlatıldı. Toplantıda ortak metnin 2005 yılına kadar hazırlanması da kararlaştırıldı.

Nike, Gap, Mark&Spencer, Zara, Eddie Bauer, Timberland, Sara Lee Guilford, Tommy Hillfiger, Schlafgut, Gabriela Sabatini, Costco, Structure, Sears, B&B, Mervy's, Hanes, Guilford, Sean John, Colby ve Connors firmalarına fason üretim yapan Bursa'da kurulu Yeşim Tekstil de, insan hakları denetimlerine tabi tutulan tedarikçi firmalar arasında yer alıyor. Firmaların insan hakları konusundaki prensipleri de, afiş haline getirilerek fabrikanın çeşitli bölümlerine asılıyor. Yeşim Tekstil, 1998 yılından itibaren hem firmaların kendi denetçileri, hem de bağımsız denetleme firmaları tarafından ortalama 3 aylık periyotlar halinde denetleniyor.