Masallar kuşaktan kuşağa anlatıldığı yüzyıllar boyunca tıpkı akarsularda yuvarlanarak pürüzlerinden arınan taşlar gibi kendisini anlatan fertlerden sıyrılarak anonimleşmiş ve böylece hem insanlığın hem de milletlerin ortak bilinçaltına ait motiflerin işlendiği eserlerdir. Bu onları ortak mirasımızın bir parçası yapar. Masal hem tek tek insanların, hem de insanlığın çocukluk halini yansıtır ve kişi yedisinde neyse yetmişinde de odur. Masallarda verilen misallere kulak vermek bu sebeple önemlidir.

Masalın o nahif kıtasında gezmek hem "biz" diye geçiştirdiğimiz meçhul, hem de kendi hakkımızda daha önce fark edemediğimiz bir irfan damarını yakalamamızı sağlar. Zira masallarda anlatılan artık bir kişiye ait olamayacak denli anonimleşmiş motiflerdir ve binlerce yıllık insan macerasını okumanın yollarından biri, dikkatimizi o yıllar boyunca dudaklarımızdan dökülen masallara yöneltmekten geçebilir.

Kaf Dağı'ndan bu yanı

Hayatı anlamaya çalışırken sadece bilinçle yetinemeyeceklerini bilenler masalları daha iyi anlayabilirler. Masalların irrasyonalitesi insanın irrasyonalitesinin bir izdüşümünden ibarettir. Orijinal bir masalı iyi yorumlayabilmek sahih bir rüyayı yorumlamak kadar verimli ve saygıdeğer bir çabadır. Ayrıca, masalların binlerce yıllık maceralarında insanlığın macerasını da okumak mümkün olabilir. Neticede bu maceranın geçmişini ve bugününü okuyanlar geleceğe dair de fikir sahibi olabilecekleri için, masal dünyasında atılan her adım aynı zamanda hem geçmişe hem de bugüne ve geleceğe atılmış sayılabilir. Masallarla olan diyaloğumuz tıpkı değneğini toprağa sapladıktan sonra şapkasını ona takarak sohbet etmeye başlayan çobanın seçimi gibi bize en faydalı seçimi gösterebilir.

Adriyatikten Çin Seddi'ne...

Türk dünyasıyla ilgimiz üç aşağı beş yukarı pek çok kişinin dilinde pelesenk ettiği "Adriyatikten Çin Seddine" sloganından somut anlamda hiçbir şey yapılmadığı engellerin kalkmasına rağmen hala birbirimizi tanımak için fazlaca bir şey yapılmadığı fazla bir çalışma yapılmadığı herkesin malumu. Neticede Türk dünyası sanatçılarından ulaşabildiklerimiz ancak batının ilgi gösterdiklerinden ibaret. Yolu batıya ulaşamamış çok az eser Türkiye'ye ve Türkçe'ye ulaşabiliyor. Nitekim eğer Avrupa ilgi göstermeseydi eminim Marquez'de Türkçe'de bu denli geniş çapta yayınlanamazdı. Zeynelabidin Makas'ın imzasını taşıyan on ikinci çalışma olan "Türk Dünyasından Masallar" adlı Kitabevi'nden yayınlarından çıkan kitap, bu alanda atılması gereken pek çok adımdan en gerekli olanlarından birisinin denemesi olması açısından önem kazanıyor.

23 Türk boyundan 47 masal

Kitap iki bölümden oluşuyor. Öncelikle yirmi üç Türk boyuna ait kırk yedi masalın metni er alıyor. Masal hazinemizin bir bölümüyle bire bir karşı karşıya olduğumuz bu bölümde Oğuz grubuna dahil olan Azerbeycan ve Türkmenistan'dan seçilen masallar orijinal şiveleriyle aktarılarak dil ve anlatım karşılaştırılması yapma imkanı sağlanıyor. Diğer metinlerse masal tekniğine sadık kalınarak Türkiye Türkçe'sine aktarılıyor veya tercüme ediliyor. İkinci bölümdeyse bu kırk yedi masal özetlenerek işlediği temalar ağırlıklı tip ve motiflerin tarihi oluşumları hakkında geniş bir bilgi verilerek akademik ölçütler içinde analiz ediliyor. Böylece, 1969'da Mehmet Tuğrul'un ve Pertev Naili Boratav'ın ayrı ayrı yaptığı masallarla ilgili çalışmalardan başlayan zincire yeni bir halka eklenmiş oluyor.

Gökten üç elma düştü

Zeynelâbidin Makas, kitabının girişinde masalların kültür hazineleri olduğunu ve onları idrak edebilmek için zamana ihtiyacımız olduğunu hatırlatıyor ve "gökten üç elma düşürmek" sanıldığı kadar da kolay değil diyor. Hasletler yığını olan masallarımıza, edebi ürünlerimize alaycı bir edayla değil, ciddi ve bilimsel bir hassasiyetle yaklaşmamız gerektiğini vurguluyor. Ve uzun ve tititz bir çalışmanın ürünü olan "Türk Dünyasından Masallar" ile bunu yapıyor.

Türk Dünyasından Masallar, Zeynelâbidin Makas, Kitabevi, Tel: 0 212 512 43 28