Türküler hepimizin

Aynı topraklar üzerinde asırlarca birarada yaşayan insanların aynı türküleri söylemesinden daha doğal ne olabilir ki! 'Sarı Gelin'in kime ait olduğu tartışmaları genişleyerek diğer türkülere yayılıyor.

Asırlarca aynı topraklar üzerinde yaşayan, birlikte ağlayıp birlikte gülen, birbirinden kız alıp veren ve ağıtları gibi türküleri de birbirine karışan Türkiye insanı, son bir yıldır türküleri paylaşamıyor. "Sarı Gelin" türküsünün Ermeniler'e mi, Azeriler'e mi yoksa Türkler'e mi ait olduğu tartışmasıyla başlayan paylaşım kaygısı, diğer türkülerin de izinin sürülmesiyle devam ediyor. Türküleri ilk kimin söylediği tartışması, türkülerle birlikte aynı duygunun da paylaşıldığı gerçeğinin ıskalanmasına neden oluyor.

Türküleri topluyorlar

Yeniden alevlenen tartışmalarda, isim hakkı belirtilmeksizin Kürtçe'den Türkçe'ye çevrilen sayısız türkü ve şarkı olduğu belirtiliyor. Bu konuda kapsamlı bir çalışma içine giren Mezopotamya Kültür Merkezi, bugüne kadar en fazla "Güneydoğu yöresinden" veya "anonim" türden kimlikler yakıştırılan fakat orijinali Kürtçe olan şarkı ve türküleri tespit edebilmek için bir çalışma başlattı. MKM, Kürtçe'den Türkçe'ye çevrilen türkülerin orijinallerini "Şahiya Stranan" (Şarkıların coşkusu) ismiyle bir kasette toplarken, ikinci kaset hazırlıklarına da başladı. Kasette Türkçe söylenişleriyle ünlenen fakat orijinali Kürtçe olduğu öne sürülen 16 türkü bulunuyor.

İsim belirtilerek çevrilsin

Mezopotamya Kültür Merkezi Basın Sözcüsü Hatice Çoban, yaptıkları çalışmayla türkülerin yeniden öze dönüşlerini sağladıklarını söyledi. Türkülerin Kürtçe'den Türkçe'ye çevrilmesinin kültürel kaynaşmanın ve kardeşliğin bir sonucu olduğunu anlatan Çoban, ancak bunun mutlaka isim belirtilerek yapılması gerektiğini kaydetti. "En fazla Kürt kökenli veya Kürt kültürü alan sanatçılar şarkıları çeviriyor" diyen Çabon, bunların başında ise İbrahim Tatlıses, Burhan Çaçan, Belkıs Akkale, Yavuz Bingöl ve Mahsun Kırmızıgül'ün geldiğini sözlerine ekledi.

'Lorke', 'Cane cane' ve diğerleri

MKM Basın Sözcüsü Hatice Çoban'a göre Kürtçe türkülerin Türkçe uyarlamalarının aslıyla artık bir ilgisi yok. Örneğin "Lorke" önce "Diyarbakır güzel bağlar" şeklinde ünlenmiş yıllar sonra ise Aylin Livaneli tarafından İngilizce-pop olarak yorumlanmış, aslından epey uzaklaştırılmıştı. Çoban, "Türkünün nakarat kısmı çevrilemediğinden olsa gerek", orijinal şekliyle "Lorke" olarak ünlendi" diyor. Çoban'a göre benzer bir dönüşümü de "Cane cane" yaşadı. MKM Korosu sanatçılarından Farqin'e göre ise Kürtçe orijinalinden Türkçe'ye çevrilen türküler, bugün "var" olan pekçok şarkıcının ünlü olma sürecinde önemli katkılar sağlamış. İbo'nun çıkış türküsü olan "Ayağında kundura" ve "Beyaz gül, kırmızı gül" ve "Kara üzüm habbesi" bunlardan birkaçı.

Kürtçe’den Türkçe’ye türküler

1. Hele yar, zalim yar	Ez kevokim
2. Cane cane	Cane cane
3. Diyarbakır güzel bağlar(Lorke)	Lorke lorke
4. Ağlama yar ağlama	Seyran mangi
5. Çay içinde adalar	Nure
6. Kara üzüm habbesi	Rindike
7. Ağrı dağından uçtum	Xımxıme
8. Uzun uzun kamışlar	Zerya min
9. Karanfil deste gider	Ninno
10. Nazey nazey	Naze
11. Le hanım	Le xanım
12. Cumbullu	Yara mın
13. Dağlar duman oldu	Deresore
14. Yaylanın soğuk suyu	Ax wey lo