Metin PEKEL isimli okuyucumun sorusu şöyle: "16 yıldır özel sektörde çalışan biri olarak, size kıdem tazminatı ile ilgili bir sorum olacak. Diyorlar ki, aynı işyerinde 10 yılını dolduran bir işçi, kendi isteğiyle işten ayrılsa bile kıdem tazminatını hakedebilirmiş. Doğru mu?"

*Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için, hizmet akdinin İş Kanunu'nun 14. maddesinde belirtilen nedenlerle feshedilmesi veya hizmet akdinin son bulması gerekmektedir. Burada genel kural, istifa halinde kıdem tazminatının hak edilememesidir. Yani aşağıda belirtilen haklı ve yasal hiçbir neden bulunmaksızın işçinin istifası, kıdem tazminatı hakediş hallerinden değildir. Bu konuda düzenlenmiş işçi lehine iş sözleşmesi hükümleri dahi geçersizdir. Ancak, aşağıdaki haller, bu genel kuralın istisnalarıdır :

a)İş Kanunu'nun 16. maddesinde belirtilen haklı nedenlerin bulunması hallerinde, iş sözleşmesinin işçi tarafından sözkonusu haklı (sağlık, ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleriyle zorlayıcı) nedenlerle feshedilmesi,

b)Bayan işçilerin hizmet akitlerini evlenme nedeniyle bir yıl içerisinde feshetmeleri,

c)Erkek işçilerin muvazzaf askerlik görevi nedeniyle hizmet akitlerini feshetmeleri,

d)Yaşlılık, emeklilik, malullük aylıklarının ve toptan ödemenin hakedilmesi nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumlarına başvurularak hizmet akdinin işçi tarafından feshedilmesi,

e)4447 sayılı İşsizlik Sigortası Yasası'nın 45. maddesiyle İş Kanunu'nun 14. maddesine ilişkin olarak yapılan düzenlemede belirtilen yaş şartı dışında kalan sigortalılık süresinin ve prim ödeme gün sayısı şartlarının ñson iki şartın - yerine getirilmiş olması halinde emeklilik nedeniyle hizmet akdinin işçi tarafından feshedilmesi.

Bu yazımda yukarıda belirtilen bütün konuları dile getirmem mümkün değil. Ancak sadece (e) paragrafında sözkonusu edilen hususlara değinmek istiyorum. Bu konuda temel hüküm (5. fıkra) şöyledir: "(Ek: 4447 - 25.8.1999) 506 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanunun Geçici 81 inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle feshedilmesi (...) hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır."

Bu hükümde belirtilen yasal şartlar oluştuğunda da işçinin emeklilik nedeniyle hizmet akdini feshederek ve bu durumunu SSK belgesiyle kanıtlayarak işverenden kıdem tazminatını talep etmesi mümkündür :

A)Emekliliğe kademeli geçiş dışındaki sigortalılar hakkında 506 sayılı Kanun'un 4447 sayılı Yasayla değişik 60. maddesi'ne göre:

a)Kadın ve erkek sigortalının 7000 prim ödeme gününün bulunması,

b)Kadın ve erkek sigortalının 25 yıllık sigortalılık süresi ve en az 4500 prim ödeme gününün bulunması

durumunda yaş şartı hariç diğer emeklilik şartlarını yerine getirmiş olacağından, SSK'ndan kıdem tazminatını hak ettiğine ilişkin yazıyı alması halinde, kendi isteği ile işten bu nedenle ayrılıp kıdem tazminatı talep hakkından yararlanabilecektir. Bu hükümlerde işçinin hizmetinin aynı işyerinde 10 yıl sürmesi gibi bir şart yoktur. Ancak bu hükümlere göre kıdem tazminatı talebi için henüz vakit erkendir.

B)Emekliliğe kademeli geçiş kapsamındaki sigortalıların 506 sayılı Kanun'un 4759 sayılı Yasa ile değişik Geçici 81/B,C bendlerindeki hükümlere göre:

a)Kadın ise 20, erkek ise 25 yıllık sigortalılık süresini ve Geçici 81/B bendi kapsamına giren fıkralarda kademeli olarak düzenlenen 5000 - 7000 gün arasındaki prim ödeme gün sayısını tamamlayan sigortalılar,

b)Geçici 81/C bendi hükümleri uyarınca, kadın ve erkek en az 15 yıllık sigortalılık süresi ile en az 3600 prim ödeme gün sayısını tamamlayan sigortalılar, yaş şartı hariç diğer emeklilik şartlarını yerine getirmiş olacaklarından dolayı, SSK'ndan kıdem tazminatını hak ettiğine ilişkin yazıyı alarak, kendi istekleriyle ve emeklilik nedeniyle işten ayrılıp kıdem tazminatını hak ederek işten ayrılabilirler. Bu durumda işçinin aynı işyerinde 10 yıllık kıdeminin bulunması gibi bir şart ta yoktur. Halen bu hükümler doğrultusundan emekliliğe kademeli geçiş uygulandığından, belirtilen şartlarda işverenden kıdem tazminatının talep edilmesi mümkündür. İşveren de kıdem tazminatını derhal ödeme yükümlüsüdür.

Okuyucumuzun kendi açıklamasına göre, 16 yıllık sigortalılık süresi bulunduğundan 3600 prim ödeme gününü doldurduğunda, eğer Sosyal Sigortalar Kurumu ilgili biriminden yaş şartı hariç emekliliğe hak kazandığına dair belgeyi alarak işverene götürebilmesi halinde, işverenden hak ettiği kıdem tazminatını istemesi mümkündür. Halen sigorta müdürlükleri arasında konu hakkında ortak bir uygulama geliştirilememiştir ve bu nedenle Genel Müdürlüğün hukuki değerlendirmesinin (hukuk müşavirliğince) sonuçlanması beklenmektedir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı uygulama birimlerince, konu, kısa zamanda sağlam bir esasa bağlanmalıdır.

(TBMM'ne intikal etmiş bulunan İş Kanunu Tasarısı'nın alternatif metninde 10 yıllık kıdemi bulunan işçilerin kıdem tazminatını almak amacıyla hizmet akitlerini feshetmeleri imkanı düzenlenmiş bulunmaktadır. Ancak bu metin henüz yasalaşmadığından değerlendirmeye katılmamıştır.)

TAHSİN SINAV

Künye

Temsilcilikler

ReklamTarifesi

AboneFormu

MesajFormu