Bazılarının içinde yaşadıkları iki dünya vardır; onlar kendilerini iki dünyaya ait kabul ederler: Biri zihinlerinde varolan musavver ve muhayyel dünya, diğeri de bizzat içinde yeraldıkları gerçek dünya.

Böylesi iki dünyaya ait olmak, hiç kuşku yok ki her iki dünyaya malik olmak demek değil... Bazen kişi iki dünyanın arasında sıkışır kalır; ne arzu ettiği gibi zihnindeki dünyada yaşayabilir; ne de bu dünyayı terkedip 'herkes' gibi kendini şu gerçek sanılan dünyaya salabilir. Zihnindeki dünyadan vazgeçip dış gerçeklik içinde salınmayı 'erdem', hiç değilse bir 'beceri' addedip dışarıda olup bitenlere ayak uydursa, uydurabilse mesele kalmayacak gibidir; zira bu durumda artık onun da başkaları gibi sadece bir dünyası olacaktır, bir tek dünya varsayacaktır, bir tek dünyada, sadece bir dünya ile yaşayacaktır. Ne var ki bu arzu çokluk gerçekleşmez. Bir kereliğine bile olsa ikinci bir dünyanın farkına varanlar, ne kadar geriye iterlerse itsinler bir daha o dünyayı yok sayamazlar. Her ne kadar sadece birinde yaşamaya karar vermiş olsalar, yani görünürde fiilen bir tek dünyalarının kaldığına kendilerini inandırsalar bile son tahlilde ikincisini aslâ yokluğa dönüştüremezler.

İki dünya arasında sıkışıp kalmak, her iki dünyanın baskısını üzerinde hissetmek ve her iki dünyanın da gereklerini yerine getirme zorunluluğundan sıkılıp bunalmak, ödevin çokluğundan kaynaklanmaz; aksine her iki dünyanın da taleplerinin birbiriyle çelişmesi, çatışmasıdır bütün sorun. Kişi önce birini, sonra diğerini yapmakla değil, bazen birini yaptığı takdirde diğerini yapmamakla mükelleftir; yani burada iki dünyanın taleplerine yetişemeyenlerin tembelliğinden veya bu iki dünyanın taleplerini karşılayamayanların aczinden değil, zaman zaman iki dünyadan birini diğerine tercih etmek zaruretinin yol açtığı çaresizlikten söz edilmekte...

Çaresizlik... aslında nâçar olanın değil, düçar olanın hali!

Ne yapmalı da kurtulmalı?

Zihninde yaşattıkları dünyadan sıyrılıp içinde yaşadıkları dünyada bu dünya ile uyumlu tasavvurlara sahip olmaya niyetlenenler çoğunluktadır ve mazurdurlar. Çünkü çatışmanın, çelişmenin sürüp gitmesine tahammülleri, aksini yapmaya ise kudretleri yoktur. Dış dünyayı reddedip kişinin kendi iç dünyasına gömülüp kalması bir çözümmüş gibi görünürse de ilki akıllıca iken ikincisi böyle değildir; zira ilkinde genele uymak tercih ediliyor, herkesleşmekle sorun aşılmaya çalışılıyor; ikincisinde, sonu çıldırmayla noktalanması muhtemel bir yalnızlaşma, bir bireyselleşme seçeneğinin kapısı çalınıyor.

Her iki halde de uç seçeneklerden söz ettiğimiz gözden kaçmamalı. Öyle ya, iki dünyaya sahip olanlar yolun yoruculuğu sebebiyle bu iki dünyayı —bir diğerinin aleyhine olmak üzere— teke indirmek istediklerinde iki uçtan birini seçmiş olmuyorlar mı: (1) ya sadece zihindeki dünyada yaşamayı seçmek (=çıldırmak) ya da (2) sadece 'herkes' gibi dışdünyada olup bitenleri tek gerçek kabul edip bu gerçeğe boyun eğmek (=herkesleşmek)?!?

Bu iki tutumun daha aktif, daha köktenci versiyonları da var: Mesela iki dünyayı birbiriyle çatışmayacak hale getirmek: (1) ya zihindeki dünyayı içinde yaşanılan dünyanın kabul edebileceği sınırlara indirgemek, eğer buna rağmen iki dünyanın talepleri birbirleriyle çatışacak olursa muhayyel olanı törpülemek ve dönüştürmek (=reform) veya (2) dış dünyayı zihindeki dünyaya uygun biçime sokup tümüyle değiştirmek (=devrim).

Çıldıranlar zavallı, herkesleşenler bayağı, devrimciler fedakâr, reformcular kaypak olmakla nitelenirler ki bu, iki dünyaya ait olan ve fakat malik olamayanların yazgısıdır.

Mâlik olanlara gelince, onların halini bilmek "halvet-der-encümen"in anlamını bilmekle mümkün olabilir ancak.

DÜCANE CÜNDİOĞLU

Künye

Temsilcilikler

AboneFormu

MesajFormu